کیست تخمدان آندومتریوما که به کیست شکلاتی(آندروژن یا تخمدان دوقسمتی) نیز شناخته می‌شود، بیشتر در سنین باروری زنان دیده می‌شود. در این بیماری که به علت اختلالات ژنتیکی ایجاد می‌شود دو تخمدان در جای یک تخمدان قرار می‌گیرند. در این مقاله همراه ما باشید تا علت کیست آندروژن در زنان و راه‌های درمان کیست تخمدان اندومتریوما را بررسی کنیم. طبق نظر بهترین دکتر کیست تخمدان یکی از علل ناباروری می‌تواند کیست آندومتریوما باشد که علت آن همچنان ناشناخته است اما تصور می‌شود که این کیست، بر کمیت و کیفیت تخمک تأثیر منفی می‌گذارد.

کیست آندومتریوما چیست؟

کیست تخمدان آندومتریوما (Endometrioma) یا کیست شکلاتی، نوعی کیست درون تخمدانی است که به‌واسطه ایجاد بافت رحمی در تخمدان شکل می‌گیرد. با بررسی پژوهش‌های انجام شده در این حوزه متوجه شده‌ایم که تقریباً ۱۷٪ از زنان نابارور دچار کیست اندومتریوم هستند. ممکن است علت ایجاد این کیست بر اساس نظریه‌های گفته شده، رشد بافت آندومتریوم باشد که از طریق لوله رحمی به تخمدان می‌رود.

این وضعیت باعث ایجاد تشکیل کیست تخمدان آندومتریوما می‌شود. در صورت بروز کیست آندروژن، بافت آندومتریوم در تخمدان رشد می‌کند و باعث ایجاد کیست یا توده در تخمدان می‌شود. این توده‌ها همراه با درد مزمن در ناحیه تخمدان، لگن و کمر بروز پیدا می‌کند و همچنین باعث خون‌ریزی‌های مکرر در دوران قاعدگی می‌شود.

کیست تخمدان آندومتریوما معمولاً با استفاده از سونوگرافی تخمدانی (تصویربرداری با فرکانس صوتی) تشخیص داده می‌شود. در صورت تشخیص این بیماری احتمال دارد نیاز به درمان دارویی یا جراحی لاپاروسکوپیک (روش جراحی با استفاده از لاپاروسکوپ) وجود داشته باشد. آندومتریومای تخمدان به‌صورت مایع قهوه‌ای‌رنگ ظاهر می‌شود.

علائم کیست تخمدان آندومتریوما

کیست تخمدان آندومتریوما یک بیماری تخمدانی است که با علائم متنوعی همراه است. این علائم در بدن هر فرد به طور خاصی دیده می‌شود. در ادامه به برخی از شایع‌ترین علائم کیست شکلاتی می‌پردازیم:

• درد شدید

یکی از علائم کیست در تخمدان آندومتریوما درد در ناحیه تخمدان‌ها است. این درد احتمال دارد شدت یا کاهش یابد اما معمولاً در دوران قاعدگی شدت آن بیشتر می‌شود. درد در کیست شکلاتی به شکل زیر دیده می‌شود:

• درد شدید در ناحیه تخمدان

معمولاً درد را در یکی از دو تخمدان تجربه می‌کنید اما در برخی از موارد دیده شده که درد به دو تخمدان نیز منتقل شده است. برای درمان‌کردن کیست درون تخمدان کیست آندروژن و درد شدید در ناحیه تخمدان، به توصیه پزشک از دارو‌های ضدالتهابی استفاده کنید.

• درد شدید در دور‎ان قاعدگی

درد کیست شکلاتی در دوران قاعدگی اغلب اوقات تشدید می‌یابد به صورتی که این درد می‌تواند در فعالیت‌های روزمره شما اختلال ایجاد کند.

• درد پراکنده در بدن

در برخی مواقع درد ممکن است در قسمت‌های دیگر  بدن مشاهده شود از جمله انتشار درد در کمر، پایین شکم و پشت ران. همچنین درد احتمال دارد با علائمی چون تورم شکم همراه باشد.

• ناراحتی در رابطه جنسی

کیست تخمدان آندومتریوما می‌تواند باعث ناراحتی و درد در هنگام رابطه جنسی به‌ویژه در صورت وجود توده‌های بزرگ و ملتهب در تخمدان شود. ناراحتی در رابطه جنسی می‌تواند یکی از علائمی باشد که در برخی موارد همراه با کیست درون تخمدان، به‌ویژه کیست شکلاتی، رخ می‌دهد. آندرومتریوما به معنای وجود کیست‌های خونی در تخمدان است که معمولاً در نتیجه آزادشدن و خروج خون از کیست‌ها به وجود می‌آیند. در ادامه به برخی علائم اصلی درد هنگام رابطه جنسی در کیست شکلاتی در تخمدان می‌پردازیم:

• درد هنگام تماس جنسی

یکی از علائم شایع کیست درون تخمدان آندرومتریوما، درد یا ناراحتی شدید هنگام تماس جنسی است. این درد ممکن است در ناحیه تخمدان یا در منطقه پراکنده‌ای از شکم یا لگن احساس شود.

• درد پس از رابطه جنسی

در بعضی موارد، درد پس از رابطه جنسی نیز ممکن است رخ دهد. این درد احتمال دارد به‌صورت مزمن باشد و برای مدت طولانی پس از رابطه جنسی ادامه یابد.

• ناراحتی در ناحیه تخمدان

در حالت‌های شدید، کیست درون تخمدان آندرومتریوما می‌تواند باعث ناراحتی و درد مزمن در ناحیه تخمدان شود. این درد احتمال دارد به‌صورت شدید‌تر در دوران قاعدگی دیده شود.

• تغییرات در میل جنسی

برخی از زنان با کیست تخمدان آندرومتریوما ممکن است شاهد تغییراتی در میل جنسی خود باشند. بنابراین، احتمال دارد به کاهش میل جنسی یا کاهش رضایت جنسی منجر شود. مهم است بدانید که علائم و شدت ناراحتی در رابطه جنسی در کیست داخل تخمدان آندرومتریوما در هر فرد ممکن است متفاوت باشد. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.

• تورم شکم

در برخی موارد، تخمدان آندومتریوما می‌تواند باعث تورم و افزایش حجم شکم شود، به‌خصوص در صورت وجود توده‌های بزرگ این تورم بیشتر دیده می‌شود.

• تورم عمومی شکم

در برخی از موارد، کیست شکلاتی می‌تواند باعث تورم عمومی شکم شود. شکم شما احتمال دارد نسبت به حالت طبیعی بزرگ‌تر به نظر برسد.

• تورم در ناحیه تخمدان

اگر کیست اندومتریوما در نزدیکی تخمدان قرار داشته باشد، می‌تواند باعث تورم در ناحیه تخمدان شود. این تورم ممکن است به‌صورت محدود باشد و فقط در نزدیکی تخمدان احساس شود.

• تورم همراه با درد

در برخی موارد، تورم شکم همراه با درد ممکن است رخ دهد. درد معمولاً رابطه مستقیمی با اندازه یا موقعیت کیست شکلاتی دارد و هنگام فشاردادن یا حرکت شکم احتمال دارد درد شدیدتر شود.

• تورم در دوره قاعدگی

برخی زنان با مشکل کیست اندومتریوما ممکن است در دوره قاعدگی تورم شدید شکم را تجربه کنند. این تورم ممکن است در دوران قاعدگی تشدید شود و پس از آن کاهش یابد. مهم است بدانید که نوع و شدت تورم شکم در کیست شکلاتی احتمال دارد در هر فرد متفاوت باشد. اگر تورم شدید، درد یا علائم نگران‌کننده دیگر را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا با تشخیص دقیق به درمان‌کردن ‌‌کیست داخل تخمدان اندومتریوما کمک کند.

• علائم ادراری مانند تنگی مثانه و روده

در برخی موارد، کیست اندومتریوما در تخمدان احتمال دارد فشاری بر روی مثانه و روده‌ها ایجاد کند و علائمی نظیر: تنگی مثانه، مشکلات در ادرارکردن و مشکلات گوارشی مانند: تغییرات در رفلاکس معده و یبوست را ایجاد کند. دیگر علائم کیست شکلاتی تخمدان عبارت‌اند از:

• تنگی مثانه

کیست تخمدان اندومتریوما احتمال دارد بر روی مثانه فشار ایجاد کند و منجر به تنگی آن شود. در نتیجه این تنگی می‌تواند باعث تخلیه ادرار ناقص و تکرر ادرار شود. همچنین، تمایل مداوم به ادرارکردن و عدم تخلیه کامل مثانه نیز دور از تصور نیست.

• تنگی روده

فشار کیست تخمدان اندومتریوما بر روی روده‌ها می‌تواند منجر به تنگی روده شود که ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی مانند: تغییرات در رفلاکس معده، درد و ناراحتی در ناحیه شکم، یبوست یا مشکلات دیگر در گوارش شود.

• درد شکم و ناحیه لگن

به دلیل فشار کیست تخمدان اندومتریوما بر روی بافت‌های اطراف، می‌تواند درد و ناراحتی در ناحیه شکم و نیز در ناحیه لگن ایجاد کند. این درد معمولاً با شدیدترین حالت ممکن در حین قاعدگی رخ می‌دهد و ممکن است باعث محدودیت در فعالیت‌های روزمره شود.

• علائم گوارشی

کیست آندروژن یا کیست تخمدان اندومتریوما ممکن است در برخی از زنان علائم گوارشی نیز ایجاد کند. در برخی موارد، تخمدان آندرومتریوما می‌تواند باعث علائمی مانند دل‌درد، تهوع، استفراغ، یبوست یا اسهال شود. علائم گوارشی ممکن است به شکل زیر رخ دهند:

• درد شکم

درد شکم یکی از علائم شایع کیست تخمدان آندومتریوما است. معمولاً درد در ناحیه تخمدان یا در قسمت پایین شکم (لگن) احساس می‌شود. این درد ممکن است شبیه به درد قاعدگی باشد و در دوره قاعدگی تشدید شود. همچنین، درد ممکن است به سمت پشت یا شکم بالا گسترش یابد.

• تغییرات در رفلاکس معده

برخی از زنان با کیست اندومتریوما ممکن است مشکلات مربوط به رفلاکس معده را تجربه کنند. این عبارت است از بروز سوءهاضمه، سوزش معده، احساس تهوع و استفراغ است.

• تغییرات در عملکرد روده

کیست تخمدان آندومتریوما ممکن است تغییراتی در عملکرد روده ایجاد کند. این می‌تواند شامل یبوست، اسهال، تغییرات مدفوع و احساس درد در معده باشد.

• احساس پر بودن و تورم شکم

کیست اندومتریوما امکان دارد باعث ایجاد احساس پر بودن و تورم در ناحیه شکم شود. ممکن است شکمتان ظاهر بزرگ‌تری داشته باشد.

• اختلالات در اشتها

برخی از زنان با کیست آندروژن ممکن است تغییراتی در اشتها و میل به غذا تجربه کنند که می‌تواند با افزایش یا کاهش اشتها و تغییرات وزن همراه باشد.

 روش‌های درمان کیست تخمدان اندومتریوما

در بیشتر اوقات تخمدان آندرومتریوما قابل‌درمان است. برای درمان‌کردن  کیست شکلاتی روش‌های متنوعی وجود دارد که بر اساس میزان شدت علائم، اندازه و حجم کیست مورداستفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به بررسی بهترین روش‌های درمانی کیست تخمدان اندومتریوما می‌پردازیم:

• تصویربرداری

اگر کیست آندروژن کوچک باشد ممکن است درد شدیدی را احساس نکنید. پزشک متخصص با تصویربرداری منظم، میزان رشد کیست شکلاتی را مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که کیست کوچک باشد، در برخی موارد دیده شده است که کیست خودبه‌خود جذب شده و از بین رفته است.

• درمان دارویی

برخی از دارو‌های موجود می‌توانند علائم و کیست شکلاتی را کنترل کرده و اندازه آن را کاهش دهند. معمولاً از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی برای کاهش درد به توصیه پزشک در بیماری کیست آندومتریوم استفاده می‌شود، همچنین داروهای هورمونی مانند: کنترل‌کننده‌های تخمک‌گذاری و هورمون‌های مصنوعی تخمدان در کاهش اندازه کیست شکلاتی مؤثر هستند.

• جراحی

اگر کیست تخمدان آندومتریوما بزرگ و همراه با درد شدید مداوم باشد ممکن است به توصیه پزشک احتیاج به جراحی لاپاروسکوپیک داشته باشید. در این روش درمانی با استفاده از لاپاروسکوپ که ابزاری با لوله نازک و دوربین است، کیست شکلاتی یا آندومتریوم اضافی تخمدان برداشته می‌شود.

• حذف تخمدان

در برخی موارد شدیدتر تنها راه درمان‌شدن کیست داخل تخمدان اندومتریوما حذف تخمدان است. در صورتی که کیست شکلاتی به حدی بزرگ باشد، حذف تخمدان فرد مبتلا به کیست شکلاتی ضروری است. این روش در مواردی که کیست بسیار بزرگ شده باشد به صورتی که به تخمدان آسیب جدی وارد کند استفاده می‌شود. درهرصورت، قبل از شروع هر نوع درمان، توصیه می‌شود که با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین گزینه درمانی برای شما را تعیین کند. پزشک شما باتوجه‌به علائم، شدت بیماری و شرایط، شما را راهنمایی خواهد کرد و برنامه درمانی مناسبی را تنظیم خواهد کرد.

عوارض درمان کیست تخمدان اندومتریوما با داروهای هورمونی

همان‌طور که گفته شد یکی از راه‌های درمان‌کردن کیست درون تخمدان کیست شکلاتی، استفاده از داروهای هورمونی است که باعث کاهش اندازه کیست شکلاتی می‌شود. درمان کیست شکلاتی با داروهای هورمونی ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشد.

اصلی‌ترین عوارض استفاده از داروهای هورمونی برای کنترل علائم کیست تخمدان آندومتریوما

برای درمان این کیست تخمدانی با داروهای هورمونی عوارضی ذکر شده است. در ادامه رایج‌ترین این عوارض را ذکر می‌کنیم.

• افسردگی
• اضطراب
• عصبانیت
• تغییرات خلقی
• سردرد
• سرگیجه
• تهوع
• اسهال
• استفراغ
• نفخ
• یبوست
• خارش
• قرمزی پوست
• جوش‌های چرب
• خشکی پوست
• تغییرات دوره قاعدگی
• کاهش تراکم استخوان
• خونریزی بیش از حد در قاعدگی
• ترشح چربی پوست
• کاهش تعداد تخمک‌گذاری

مهم است در درمان کیست تخمدان اندومتریوما با داروهای هورمونی پیش از شروع درمان با پزشک در مورد عوارض جانبی این دارو‌ها صحبت کنید. باید بدانید که عوارض جانبی در همه افراد به طور یکسان بروز نمی‌کند.

رابطه کیست تخمدان آندرومتریوما با بارداری

تخمدان آندرومتریوما یک نوع توده یا کیست خوش‌خیم در تخمدان است که ممکن است تأثیری منفی بر روی باروری زنان داشته باشد. آندومتریوما معمولاً به‌صورت توده‌هایی به شکل کیست ظاهر می‌شوند و می‌توانند در یکی یا هر دو طرف تخمدان رخ دهند. کیست در تخمدان آندومتریوما ممکن است تأثیرات مختلفی بر روی باروری داشته باشد، اما میزان شدت علائم آن بسته به میزان و مکان توده و توانایی‌های فیزیکی بدن هر زن متفاوت است. در برخی موارد، تخمدان آندرومتریوما ممکن است بر تخمک‌گذاری و آزادسازی تخمک تأثیر بگذارد که می‌تواند منجر به مشکلات در باروری شود.

علاوه بر این، تخمدان‌های آندومتریوما می‌توانند علائمی مانند: درد شکمی، تورم تخمدان، قاعدگی نامنظم و خونریزی نامعمول در دوره قاعدگی را ایجاد کنند که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر باروری داشته باشد. در صورتی که شما یا شریک زندگی‌تان دچار تخمدان آندرومتریوما هستید و به دنبال بارداری هستید، توصیه می‌شود با یک پزشک متخصص در زمینه باروری مشورت کنید.

پزشک شما می‌تواند بر اساس ویژگی‌های شخصی شما و تشخیص دقیق تخمدان آندرومتریوما، پیشنهادها و درمان‌های مناسب را برای شما ارائه دهد. بنابراین، در صورت مشاهده تخمدان آندرومتریوما و تمایل به بارداری، مهم است که با یک متخصص باروری مشورت کنید تا تشخیص و درمان مناسب را دریافت کنید.

درمان کیست تخمدان اندومتریوما با تمرینات ورزشی

تمرینات ورزشی منظم در کاهش علائم کیست تخمدان آندومتریوما و بهبود کیفیت زندگی مؤثر هستند. تمرینات ورزشی مؤثر در بهبود بیماری کیست شکلاتی می‌توانند شامل: تمرینات تقویتی، تمرینات هوازی و تمرینات تنفسی باشند. درهرصورت، قبل از شروع هر برنامه تمرینی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. در ادامه به چند تمرین ورزشی مؤثر در این بیماری اشاره می‌کنیم:

• انجام تمرینات مقاومتی

تمرینات مقاومتی یک روش درمان کیست درون تخمدان کیست شکلاتی است. انجام تمرینات مقاومتی مانند بلند کردن وزنه‌های سبک، تمرینات مبتنی بر وزن بدن می‌تواند در درازمدت به تقویت عضلات کمک کند.

• تمرینات کششی

تمریناتی مانند یوگا و پیلاتس که بر کشش و انعطاف عضلات تمرکز دارند، می‌توانند در کاهش درد و بهبود استقامت عضلات کمک کنند.

• پیاده‌روی

انجام فعالیت‌های پیاده‌روی، آرام تا شدید می‌تواند به بهبود عملکرد قلب و عروق و کاهش استرس کمک کند. همچنین این ورزش به‌عنوان دردسترس‌ترین مورد برای همه شناخته شده است و می‌توانید با استفاده از آن، علاوه بر جسم، سلامت روحی خود را نیز بهبود ببخشید.

• دوچرخه‌سواری

تمرینات دوچرخه‌سواری سیستم قلب و عروق را بهبود می‌بخشد و به تقویت عضلات کمک می‌کند.

• شنا

شناکردن می‌تواند قدرت عضلات را بهبود ببخشد، قلب و عروق را تقویت کند و همچنین استرس و اضطراب کاهش دهد.

• تنفس عمیق

تمرین تنفس عمیق و آرام می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب، بهبود تمرکز و آرامش روحی کمک کند. در صورتی که در هنگام انجام تمرینات هر گونه علامت غیرعادی یا درد شدیدی تجربه کردید، باید فوراً تمرین را قطع کرده و به پزشک خود اطلاع دهید.

سخن آخر

در این مقاله ما به معرفی علت و راه‌های درمان کیست شکلاتی یا کیست آندومتریوما به طور جامع پرداخته‌ایم. همان‌طور که گفته شد کیست تخمدان آندومتریوما بیماری است که در آن بافت شبیه به رحم (بافت اندومتریوما) در دیگر مناطق بدن، به‌ویژه تخمدان‌ها، رشد می‌کند. عوامل مختلفی هستند که ممکن است در بروز و رشد این کیست‌ها نقش داشته باشند. این عوامل شامل ژنتیک، اختلالات ایمنی، تغییرات هورمونی و عوامل محیطی می‌شوند. درهرصورت، درمان کیست تخمدان اندومتریوما معمولاً بر اساس علائم، اندازه کیست و وضعیت بالینی بیمار تعیین می‌شود.