آیا تابه‌حال کیست تخمدان در دختر را تجربه کرده‌اید؟ در حقیقت به‌جرئت می‌توان گفت که کیست تخمدان در دختر یکی از اختلالات شایع در این جنس به‌حساب می‌آید. دختران مبتلا به این عارضه ممکن است درد اذیت‌کننده‌ای را تجربه نکنند و مشکل آن‌ها بدون درمان خاصی در عرض چند ماه برطرف شود. هرعلائمی که نقش زنگ خطر برای این بیماری رایج را بازی می‌کنند. به‌طوری‌که اگر مجموعه‌ای از این علائم و تغییرات را مشاهده کردید، باید فوراً برای انجام معاینات لگن به بهترین دکتر کیست تخمدان مراجعه نمایید. باتوجه‌به توضیحات داده شده می‌توان متوجه شد که کیست تخمدان در دختر مجرد انواع مختلفی دارد که آشنایی با هر یک ضروری است.
فهرست مطالب
آشنایی کامل با کیست تخمدان در دختر
تخمدان‌ها جزء مهمی از سیستم تناسلی دختران و زنان به شمار می‌روند که به تعداد دو عدد در قسمت زیرین شکم تعبیه شده‌اند. این اندام‌های مهم و بادامی‌شکل پذیرای میلیون‌ها تخمک هستند که قرار است پروسه تولیدمثل را پیش ببرند. در حقیقت تخمک‌ها در تخمدان‌ها رشد کرده و بالغ می‌شوند.
پس از دوران بلوغ، هر ماه معمولاً یکی از تخمدان‌ها، تخمکی را برای لقاح و باروری آزاد می‌کند. زمانی که بنا به دلایل مختلف، کیسه‌ای غیرطبیعی و پر از مایع در داخل یک یا هر دو تخمدان‌ها ایجاد شود، کیست در تخمدان دختر شکل می‌گیرد. عارضه‌ای نسبتاً شایع که ممکن است بی‌ضرر باشد یا اینکه در موارد شدیدتر منجر به سرطان شود. گاهی برخی از دختران از وجود این کیست‌ها در بدن خود خبردار نمی‌شوند و به زندگی روزمره ادامه می‌دهند.
در چنین شرایطی اگر علائم جدی مشاهده نشود، کیست در تخمدان دختر ممکن است خودبه‌خود برطرف شود. بااین‌حال در برخی دیگر از دختران، ممکن است این عارضه شدیدتر باشد؛ به‌طوری‌که کیسه غیرنرمال پر از مایع یا همان کیست داخل تخمدان دچار پارگی شود و سلامت وی را به خطر بیندازد.
انواع کیست‌ها در تخمدان در دختر را بیان کنید؟
کیست‌های تخمدانی ممکن است هر دختری را درگیر به خود کنند اگر شما نتوانید به‌موقع و زودهنگام از وجود کیست درون تخمدان باخبر شوید، در آینده ممکن است با دردهای طاقت‌فرسایی مواجه شوید. امروزه دختران سرزمین ما به دلیل داشتن سبک زندگی نامناسب و رژیم غذایی نادرست، بیش از گذشته به کیست درون تخمدان مبتلا می‌شوند.
آشنایی با انواع کیست درون تخمدان و کیست تخمدان راست در دختر، میتواند شما را نسبت به این موضوع هوشیارتر کند. به‌طورکلی دو نوع رایج کیست در تخمدان دختران مجرد شامل زیر است:
کیست‌های عملکردی
بیشتر انواع کیست تخمدان در دختر در نتیجه چرخه قاعدگی تشکیل می‌شوند. این کیست‌ها از انواع رایج و خوش‌خیم محسوب می‌شوند که پدیدآورنده مشکل خاصی نیستند. برای درک بهتر این نوع کیست‌ها، لازم است با فیزیولوژی تخمک‌گذاری آشنا شوید.
در تخمدان‌های شما تعداد زیادی فولیکول وجود دارند. فولیکول‌ها کیسه‌های کروی شکلی هستند که تخمک و مایعی را درون خود جای‌داده‌اند. هر ماه یکی از فولیکول‌ها در مبارزه با سایر فولیکول‌های تخمدان برنده شده و به‌صورت کامل رشد پیدا می‌کند.
فولیکولی که از همه بیشتر رشد کرده باشد، موفق به آزادکردن تخمک خود خواهد شد. در اثر این اتفاقات و عملکردها ممکن است انواع کیست در تخمدان دختر تحت عنوان کیست‌های عملکردی شکل بگیرند. این کیست‌ها عمدتاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان هم ندارند. دو نوع کیست عملکردی در دختران به شرح زیر هستند:
کیست فولیکولی
تخمدان‌های یک دختر سالم هر ماه یک تخمک را از خود آزاد می‌کنند تا در صورت وجود اسپرم در مسیر با آن لقاح کرده یا اینکه از بدن خارج شود. این تخمک‌ها در کیسه‌هایی به نام فولیکول دسته‌بندی شده‌اند. در حقیقت تخمک‌ها در داخل این کیسه‌های کوچک رشد می‌کنند. هنگامی که تخمک دوران رشد خود را گذراند و بالاخره به یک تخمک بالغ تبدیل شد، فولیکول مشخص شده باز می‌شود تا بتواند تخمک را آزاد کند.
خب حالا ربط این قضایا به کیست فولیکولی چیست؟ کیست‌های فولیکولی همان‌طور که از نامشان پیداست، زمانی ایجاد می‌شوند که فولیکول برای آزادکردن تخمک گشوده نشود.
به بیانی ساده اگر یک فولیکول برای آزادکردن تخمک باز نشود، مجبور است به رشد خود در قالب یک کیست ادامه دهد. افرادی که مبتلا به کیست‌های فولیکولی و کیست درون تخمدان دختر می‌شوند، معمولاً علائم خاصی ندارند و کیست آن‌ها ممکن است در عرض ۱ تا ۳ ماه برطرف شود.
کیست جسم زرد
همان گونه که گفتیم، هر ماه یکی از فولیکول‌ها برای آزادکردن تخمک داوطلب می‌شود. زمانی که فولیکول تخمک را آزاد کرد، باقی‌مانده فولیکول به‌تدریج کمی کوچک یا به‌اصطلاح منقبض شده تا جایی که تبدیل به کیسه‌ای شامل توده‌ای از سلول‌ها به نام جسم زرد شود. جسم زرد یا کورپوس لوتئوم به‌عنوان یک تولیدکننده هورمون عمل کرده تا بتواند هورمون‌های لازم برای سیکل قاعدگی بعدی را مهیا کند.
اگر کیسه در زمان تعیین شده منقبض نشود، در اثر تجمع مایع در آن، کیست جسم زرد ایجاد خواهد شد. طبق تحقیقات انجام شده، می‌توان گفت که بیشتر کیست‌های جسم زرد پس از گذشت چند هفته برطرف می‌شوند؛ اما رشد آن‌ها معمولاً به‌اندازه چهار اینچ است که کمی موضوع را جدی می‌کند.
گاهی کیست‌های جسم زرد خونریزی یا پیچاندن تخمدان را هم ایجاد می‌کنند که بسیار خطرناک هستند. چنانچه به طور مداوم مشغول مصرف داروهایی برای تحریک تخمک‌گذاری هستید، باید بدانید که این داروها ابتلا به کیست‌های جسم زرد را افزایش می‌دهند.
سندرومی به نام سندروم تخمدان پلی کیستیک
به اختلالی که در اثر افزایش بیش از حد آندروژن‌ها یا هورمون‌های جنسی مردانه، کیست‌های ریزی ایجاد می‌کند، سندروم تخمدان پلی کیستیک گفته می‌شود. این مسئله میتواند از دلایل کیست تخمدان راست در دختر به شمار رود؛ گرچه ممکن است این کیست‌های ریز در تخمدان چپ هم شکل بگیرند.
این کیست‌ها نیاز به توجه جدی دارند؛ چراکه ممکن است شما را در مسیر ابتلا به سرطان قرار دهند. افزایش رشد موهای زائد روی بدن، افزایش وزن، ریزش شدید موها و قاعدگی‌های نامنظم از علائم این نوع کیست داخل تخمدان برای دختران مجرد به شمار می‌روند.
سایر کیست‌های تخمدانی
علاوه بر موارد گفته شده، با کیست‌هایی مواجه هستیم که به چرخه‌های قاعدگی هیچ ربطی ندارند و دلایل دیگری آن‌ها را به وجود می‌آورد. از کیست‌های تخمدانی که کمتر شایع هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
کیست درموئید
کیست درموئید که با نام دیگر تراتوم نیز شناخته می‌شود، نوع دیگری از کیست‌های تخمدانی است. منشأ این کیست‌ها، سلول‌های تولیدمثلی در تخمدان تحت عنوان سلول‌های زاینده یا تخمک ساز هستند. افرادی که به کیست درموئید مبتلا می‌شوند، معمولاً علائم خاصی را تجربه نمی‌کنند و خوشبختانه کیست آن‌ها کمتر سمت سرطانی شدن خواهد رفت. البته در صورت افزایش حجم این کیست‌ها، با پیچ‌خوردگی تخمدان مواجه خواهید شد که بسیار خطرناک است.
کیست سیست آدنوما
کیست سیست آدنوما از سلول‌های سطح تخمدان تولید می‌شود. این کیست‌ها که از کیست‌های بزرگ به‌حساب می‌آیند، می‌توانند درون خود مایع یا مواد مخاطی داشته باشند. کیست سیست آدنوما میتواند با بزرگ‌شدن خود، موقعیت تخمدان را تغییر دهد. این اقدام ممکن است سبب پیچ‌خوردگی وحشتناک تخمدان شود. دلیل خطرناک بودن پیچ‌خوردگی تخمدان، کاهش یا توقف جریان خون به تخمدان است.
آندومتریوما
اندومتریوز وضعیتی است که سبب رشد سلول‌های مشابه سلول‌های رحمی در خارج از رحم می‌شود. اگر این بافت‌ها به تخمدان بچسبند و با تجمع خود کیست به وجود بیاورند، به آن کیست آندومتریوما و به عبارتی؛ کیست درون تخمدان دختر گفته می‌شود.
علائم رایج کیست تخمدان در دختر چیست؟
بعضی از انواع کیست‌های تخمدان درون دختران هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهند. حتی مشاهده شده که افراد به طور تصادفی موفق به تشخیص کیست تخمدان قبل از بلوغ خود شده‌اند. ممکن است شما در طول تصویربرداری یا انجام آزمایش‌ها به دلایل دیگر به‌صورت کاملاً اتفاقی به کیست درون تخمدان خود پی ببرید و تا قبل از آن هیچ دردی را حس نکرده باشید. بااین‌حال برخی از مبتلایان ممکن است علائمی مانند علائم زیر را تجربه کنند:
درد در ناحیه لگن
از علائم کیست در تخمدان دختران مجرد، درد شدید در ناحیه لگن است. این درد به‌خصوص در زمانی که کیست شما پاره شده باشد، بیشتر نمایان خواهد شد و رفته‌رفته بیشتر هم می‌شود.
درد در فواصل دوره‌های عادت‌ماهانه
ممکن است شما حتی در زمانی که قاعده نیستید همدردی در زیر شکم خود احساس کنید. این درد که در فواصل دوره‌های عادت‌ماهانه ایجاد می‌شود، به‌سختی التیام پیدا خواهد کرد.
نفخ شدید
افراد مبتلا ممکن است نفخی در اثر فشار لگن احساس کنند که آزاردهنده است.
از هوش رفتن
از علائم کیست داخل تخمدان دختران مجرد، می‌توان به از هوش رفتن ناگهانی اشاره کرد. هرچند که این نشانه نادر تلفی می‌شود؛ اما در صورت مشاهده باید حتماً خود را به پزشک نشان دهید.
علل بروز کیست تخمدان در دختر چیست؟
دختران مجردی که در سن باروری به سر می‌برند، ممکن است در دوره‌ای از زندگی‌شان به کیست در تخمدان سمت راست در دختر مبتلا شوند. این کیست‌ها در تخمدان راست هم مشاهده می‌شوند و ممکن است با مشکلات و عوارض ناخوشایندی همراه باشند.
باید بدانید عواملی بروز کیست درون تخمدان‌ها در دختر را تحریک می‌کنند؛ به عبارتی موارد زیر از علل بروز کیست داخل تخمدان به‌حساب می‌آیند که باید نسبت به آن‌ها توجه زیادی داشته باشید:
عوامل ژنتیکی
متخصصان بررسی‌های زیادی برای کشف علت بروز کیست تخمدان در دختر انجام داده‌اند. یکی از نتایجی که محققان به آن دست یافته‌اند، عوامل ژنتیکی و وراثتی است. به عبارتی اگر سابقه کیست درون تخمدان در یکی از نزدیکان خود داشته باشید، احتمال ابتلای شما به این عارضه افزایش می‌یابد.
ابتلا به دیابت
نه‌تنها دیابت، بلکه هر افزایشی در میزان قند خون میتواند شما را به کیست درون تخمدان نزدیک‌تر کند؛ بنابراین با تغییر رژیم غذایی خود و کنترل مصرف قندها بهتر است از این عارضه جلوگیری نمایید.
مشکلات هورمونی
یکی از دلایل ایجادکننده کیست تخمدان در دختر، مشکلات هورمونی است. این مشکلات ممکن است سبب ایجاد کیست‌های عملکردی شوند که اغلب بدون انجام کار خاصی از بین می‌روند. همچنین داروهای تقویت‌کننده تخمک‌گذاری نیز می‌توانند در ابتلای افراد به کیست داخل تخمدان مؤثر باشند.
آندومتریوز
همان‌طور که اشاره کردیم ممکن است آندومتریوما در نتیجه آندومتریوز ایجاد شود. آندومتریوما عادت‌ماهانه‌های خیلی دردناکی را برای دختران ایجاد خواهد کرد.
داشتن کیست درگذشته
چنانچه شما درگذشته تجربه داشتن کیست درون تخمدان را داشته‌اید، احتمالاً بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلای دوباره قرار بگیرید.
پروسه تشخیص کیست تخمدان در دختر را توضیح دهید؟
کیست درون تخمدان یک بیماری پرتکرار در طول زندگی دختران بارور محسوب می‌شود. دختران مادران آینده هستند و باید بیش از هر کس دیگری به‌سلامت ارگان‌های مختلف خود اهمیت بدهند. آن‌ها لازم است نسبت به تغییرات و مشاهده علائم بسیار هوشیار بوده و سریعاً مشکل را با والدین به‌خصوص مادر خود در میان بگذارند.
برای مثال اگر شما دختری هستید که علائمی همچون درد در ناحیه لگن و زیر شکم، حساسیت در سینه‌ها، نفخ شدید و… دارید، نباید نسبت به آن بی‌اعتنا باشید. در واقع در چنین شرایطی خوب است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. متخصص ابتدا با انجام معاینات فیزیکی و پرسیدن پرسش‌هایی از شما به سرنخ‌هایی پی می‌برد.
تشخیص درست گام مهمی برای درمان کیست تخمدان در دختر است. به‌عبارت‌دیگر به‌کارگیری یک روش درمانی مطلوب، نیازمند تشخیص صحیح است. پزشک در راستای همین هدف، در مرحله بعدی برای شما آزمایشاتی مانند سونوگرافی شکمی، آزمایش‌های هورمونی و… را تجویز می‌کند. گاهی او برای پی‌بردن به کیست‌های وخیم‌تر، ممکن است سی‌تی‌اسکن یا MRI را به بیماران توصیه کند.
درمان و نحوه برخورد با کیست تخمدان در دختر مجرد چیست؟
آیا می‌توان کیست تخمدان در دختر ها و خانم‌های جوان را درمان کرد؟ این سؤال بسیاری از مادران نگران است که به‌تازگی متوجه ابتلای فرزند خود به کیست داخل تخمدان شده‌اند. گاهی اوقات کیست تخمدان قبل از بلوغ در دختران اتفاق می‌افتد. این نوع کیست معمولاً در انواع عملکردی و مرتبط با چرخه قاعدگی طبقه‌بندی می‌شود.
خوشبختانه کیست‌های این چنینی باگذشت چند هفته یا نهایت چند ماه، به‌صورت خودبه‌خودی از بین می‌روند؛ اما پزشک برای آگاهی از نحوه درمان کیست تخمدان برای دختران مجرد عمدتاً یک سری چیزها را بررسی می‌کند. پرسش‌های زیر، پاسخ‌هایی هستند که پزشک باید برای آن‌ها جواب درستی پیدا کند تا به نحوه صحیح درمان دست یابد:
- دختر چند ساله است؟
- آیا دوره‌های عادت‌ماهانه او منظم و بی‌نقص است؟
- شکل ظاهری کیست چگونه است؟
- با چه نوع کیستی در طرف هستیم؟
- فرد در حال تجربه چه علائمی است؟
- آیا دختر درگذشته دچار کیست بوده یا نه؟
درصورتی‌که کیست تخمدان از نوع عملکردی و بی‌خطر باشد، معمولاً درمان خاصی تجویز نمی‌شود؛ اما اگر پزشک در طی معاینات و آزمایش‌ها متوجه شد که کیست در شرایط بدی قرار دارد، معمولاً از روش‌های زیر کمک خواهد گرفت:
- تجویز قرص‌های ضدبارداری
- قرص‌های ضدبارداری گامی در جهت ازبین‌بردن کیست‌های موجود یا تغییر آن‌ها برنمی‌دارند؛ اما می‌توانند از ایجاد هرگونه کیست در تخمدان ممانعت به عمل بیاورند.
- جراحی
در مواقعی که درمان‌های دیگر و تغییر سبک زندگی مؤثر نباشد، متخصص معمولاً به درمان با جراحی روی می‌آورد. در حقیقت موقعیت‌های زیر پزشک را ترغیب به جراحی می‌کنند:
- اگر علائم جدی و خطرناکی مانند درهای طاقت‌فرسا وجود داشته باشند.
- کیست درحال‌رشد و ارتقا به‌اندازه بزرگی باشد.
- کیست از انواع کیست‌های عملکردی نباشد.
- فرد مبتلا پس از گذشت ماه‌ها هنوز هم درگیر کیست باشد.
در وضعیت‌های گفته شده، جراحی ممکن است به دو روش زیر به حقیقت بپیوندد:
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی روش موردعلاقه پزشکان برای خارج‌کردن کیست است. در حقیقت جراح به کمک ایجاد یک برش کوچک به تخمدان دسترسی پیدا کرده و میتواند کیست تخمدان در دختر را خارج نماید.
خوشبختانه این عمل نیاز به استراحت طولانی در بیمارستان یا کلینیک ندارد؛ بلکه فرد میتواند پس از انجام جراحی مرخص شود و شب را در خانه خود بخوابد! خطاب به دخترانی که نگران باروری خود هستند، باید بگوییم که این جراحی هیچ تأثیر منفی روی باربری و تولیدمثل بانوان ندارد.
لاپاراتومی
برای انجام لاپاراتومی، نیاز به یک برش بزرگ‌تر از لاپاراسکوپی هست که جراح آن را روی شکم ایجاد می‌کند تا به خارج‌کردن کیست بپردازد. در چنین موقعیتی به دلیل بدخیم بودن کیست، جراح باید نمونه را به آزمایشگاه بفرستد تا بخش پاتولوژی به بررسی آن بپردازد. چنانچه نتایج آزمایش سرطانی بودن کیست را تأیید کند، پزشک ممکن است برای حذف بافت سرطانی، اقدام به خارج‌کردن رحم و تخمدان‌ها کند. این روش نیاز به دوره نقاهت بیشتری دارد.
سخن آخر
در کشور ما روزبه‌روز تعداد افراد مبتلا به کیست تخمدان در دختر افزایش می‌یابد و هر روز بیشتر از دیروز شاهد دخترانی هستیم که در حال دست‌وپنجه نرم کردن با کیست در تخمدان هستند. بسیاری از این کیست‌ها با نشانه ویژه و منحصربه‌فردی همراه نیستند. باوجودآنکه راهی برای پیشگیری صددرصدی از ابتلا به کیست تخمدان در دختر مجرد نیست؛ اما شاید بتوان با استفاده از یک‌سری بررسی‌های مفید، زود از ابتلا به این اختلال باخبر شد و جلوی پیشرفتش را گرفت.
چنانچه با هرگونه تغییر در عادت‌ماهانه خود مواجه شدید یا دردی غیرعادی را در ناحیه لگن خود حس کردید، باید موضوع را پیگیری کرده و دست از امروزوفردا کردن بردارید. در صورت مشاهده تغییرات بخصوص تعویق در عادت‌ماهانه‌تان، لازم است به متخصص زنان مراجعه کنید. تمام تلاش ما در دکتر زنان کلینیک آگاهی‌بخشی و کمک به شماست. برای دریافت مشاوره تخصصی با ما تماس بگیرید.
“کلینیک دکتر زنان” با جمعی از پزشکان متخصص و با تجربه در حوزه زنان و زایمان، خدمات جامع و به‌روزی را به مراجعین ارائه می‌دهد. این کلینیک با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین، به‌صورت اختصاصی به مسائل بهداشتی و پزشکی زنان، از جمله بارداری، زایمان، ناباروری و بیماری‌های زنان می‌پردازد. تیم پزشکی کلینیک، با دقت و دانش فراوان، در کنار مراجعین هستند تا با ارائه مشاوره‌های دقیق و خدمات تخصصی، به بهبود سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها کمک کنند.