تخمدان‌ها غدد جنسی زنانه هستند که به‌صورت طبیعی به تعداد دو عدد در بدن هر زن و در طرفین قسمت بالایی کیسه رحمی وجود دارند. این غدد جنسی از نظر تخمک‌گذاری و ترشح هورمون‌های جنسی، نقش مهمی دارند. کیست‌های تخمدانی که انواع گوناگونی دارند، بسیار فراگیر و شایع هستند. ازاین‌رو لازم است که هر خانمی با علائم و انواع کیست‌های تخمدان و روش‌های درمان آن آشنا باشد. از آن جا که معمولاً در اغلب مواقع برای درمان کیست‌های تخمدان، عمل جراحی پیشنهاد می‌شود؛ در این مطلب قصد داریم که به سؤال آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است بپردازیم. با دکتر زنان کلینیک تا انتهای این مطلب همراه باشید.

آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است و در چه مواقعی انجام این عمل پیشنهاد می‌شود؟

یکی از بیماری‌های رایج و فراگیر مرتبط با سیستم تولید مثلی بانوان، به‌وجودآمدن کیست درون غدد جنسی زنانه یعنی تخمدان‌ها است. معمولاً روش‌های درمانی متعدد ومتفاوت زیادی برای درمان کیست‌های تخمدان وجود دارد که باتوجه‌ به نوع کیست‌ها توسط بهترین دکتر کیست تخمدان پیشنهاد می‌شود.

اما از آن جا که در بیشتر مواقع عمل‌های مختلف کوچک و بزرگ در این زمینه انجام می‌شود؛ در این مطلب سعی داریم اطلاعاتی ارائه دهیم که انواع عمل‌های کیست تخمدان را بشناسید و همچنین به پاسخ سوال آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است بپردازیم.

اولین نکته‌ای که هر پزشکی باید برای درمان کیست تخمدان و انجام روش‌های درمانی رعایت کند، درنظرگرفتن نکاتی از قبیل: سن فرد مبتلا به کیست تخمدان، نوع،  شکل و اندازه آن در یک یا هر دو تخمدان است.  از طرفی دیگر عواملی نظیر: علائم بروز کرده در فرد، مرحله چرخه قاعدگی و پسا قاعدگی (یائسگی) نکاتی بسیار مهم در درمان کیست تخمدان است که نباید فراموش کرد.

معمولاً اگر اندازه کیست خیلی بزرگ نباشد (یعنی بیش از ۵ الی ۶ سانتی‌متر نباشد) و بیمار مبتلا به کیست تخمدان هنوز وارد دوران پسا قاعدگی نشده باشد، عمل جراحی توصیه نمی‌شود.

انواع کیست‌های تخمدانی و علل بروز آن

به‌طور کلی، کیست‌های تخمدان انواع گوناگونی دارند اما دودسته اصلی این کیست‌ها عبارت هستند از: کیست‌های تخمدانی عملکردی و کیست‌های تخمدانی پاتولوژیکی. برخی از انواع این کیست‌ها صرفاً مربوط به افرادی می‌شود که وارد دوران پسا قاعدگی (یائسگی) نشده‌اند و برخی دیگر نیز ممکن است شامل حال هر دو دسته از افراد (یائسه و غیر یائسه) بشود.

کیست‌های تخمدانی عملکردی

کیست‌هایی که درون تخمدان به وجود می‌آیند،از نوع عملکردی هستند که بسیار شایع‌تر و فراگیرتر از کیست‌های پاتولوژیکی هستند. البته در عین شایع بودن، معمولاً بی‌ضرر هستند و تنها در مواردی نادر ممکن است تبدیل به کیست‌های خطرناک و بدخیم می‌شوند. این نوع از کیست‌های تخمدان فقط در افرادی به وجود می‌آیند که به طور ماهانه، قاعدگی را تجربه می‌کنند و هنوز وارد دوره پسا قاعدگی نشده‌اند.

درون تخمدان همه افراد همواره کیست‌هایی به وجود می‌آید که تشکیل شده از یک اووسیت ثانویه که در اصطلاح تخمک نامیده می‌شود و تعداد زیادی سلول فولیکولی است که به تغذیه اووسیت ثانویه می‌پردازند. علاوه بر این موارد، مقداری مایع و هورمون استروژن و پروژسترون نیز درون این توده وجود دارد.

هر ماه به‌طور طبیعی در افرادی که قاعدگی را تجربه می‌کنند یک اووسیت ثانویه یا همان تخمک، از بین سلول‌های فولیکولی آزاد می‌شود. در این زمان مایع درون توده فولیکولی نیز به‌مرور تخلیه شده و توده منقبض می‌شود.

اما اگر به هر دلیلی در یک‌زمان این تخمک یا همان اووسیت ثانویه نتواند آزاد شود و به دنبال آن، این مایع تخلیه نشود؛ یک کیست عملکردی درون تخمدان به وجود می‌آید. این نوع از کیست‌ها در دو نوع دسته کیست‌های تخمدانی فولیکولار یا کیست‌های تخمدانی لوتئال تقسیم‌بندی می‌شوند.

کیست تخمدانی لوتئال:

این نوع از کیست در تخمدان بر خلاف کیست‌های تخمدانی فولیکولار، در پی آزادشدن اووسیت ثانویه به وجود می‌آیند. یعنی اووسیت ثانویه (تخمک) با موفقیت از میان سلول‌های فولیکولی تغذیه‌کننده، آزاد می‌شود؛ اما پس از خروج، محل خروج اووسیت ثانویه بسته می‌شود.

در نتیجه مایع درون کیسه فولیکولی که پس از آزادشدن اووسیت ثانویه، «جسم زرد یا لوتیوم» نامیده می‌شود، نمی‌تواند خارج شود و بنابراین، یک توده کیست مانند به وجود می‌آید.

کیست تخمدانی فولیکولار:

کیست تخمدانی فولیکولار در مواقعی ایجاد می‌شود که اووسیت ثانویه یا همان تخمک که بایستی در اواسط یک دوره جنسی ۲۸ روزه آزاد شود، نتواند آزاد شود و درون کیسه فولیکولی بماند. در این زمان خود اووسیت ثانویه در میان سلول‌های فولیکولی تقسیم می‌شود و رشد می‌کند. بنابراین، باعث ایجاد کیست تخمدان می‌شود.

نکته قابل‌توجه در مورد کیست‌های تخمدانی که از نوع عملکردی هستند، این است که این کیست‌ها در اغلب موارد خوش‌خیم بوده و خطر جدی ایجاد نمی‌کنند. حتی در برخی مواقع مخصوصاً در مواقعی که علامت خاصی در فرد ظاهر نمی‌شود، احتیاجی به درمان با عمل و یا دارو ندارند و به‌صورت خودبه‌خودی طی چند ماه، درمان می‌شوند.

کیست‌های تخمدانی پاتولوژیکی و سایر انواع کیست‌های تخمدان

کیست‌های تخمدانی پاتولوژیکی یک دسته از کیست‌های تخمدان هستند که نسبت به نوع عملکردی، کمتر در افراد دیده می‌شود. این دسته از کیست‌ها هم می‌توانند در افرادی که عادت‌ماهانه را تجربه می‌کنند و هم در افرادی که وارد دوران پسا قاعدگی (یائسگی) شده‌اند، رخ بدهد. این دسته از کیست‌ها ناشی از تقسیم غیرعادی و غیر متعادل سلول‌های تشکیل‌دهنده تخمک و یا سلول‌هایی است که دیواره خارجی تخمدان را می‌پوشاند.

این دسته از کیست‌های تخمدان که از نوع پاتولوژیکی هستند، ممکن است در برخی موارد بترکند و یا خون‌رسانی به غدد تخمدان را مختل کنند. اما فقط در برخی از موارد ممکن است تبدیل به توده‌های بدخیم و سرطانی شوند. معمولاً درمان این نوع از کیست‌ها صرفاً با عمل جراحی امکان‌پذیر است. سایر کیست‌هایی که در تخمدان ممکن است به وجود بیایند و ارتباطی با قاعدگی و پسا قاعدگی ندارند، عبارت هستند از:

• کیست درموئید تخمدان
• کیست سیستادنوما تخمدان
• کیست آندومتریا تخمدان

در زمان بروز علائم کیست تخمدان آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است

اگر به‌تازگی علائمی در شما بروز کرده است که طبق توصیه پزشک به علت داشتن کیست تخمدان، به‌جود آمده  است، حتماً باید آزمایش‌های تشخیصی مثل سونوگرافی، آزمایش خون و… انجام شود تا پزشک تشخیص دهد که نیاز به انجام عمل جراحی برای درمان کیست در تخمدان است یا خیر.

معمولاً اگر علائمی مثل دردهای محدود شکم و لگن، تیرکشیدن و سایر علائمی که برای مدتی پدیدار می‌شوند و سپس از بین می‌روند، رخ بدهد؛ حتماً در اولین مرحله درمان استفاده از دارو توصیه می‌شود. اما اگر علائم  زیر پدیدار شوند؛ احتمالاً کاندیدای عمل جراحی برای درمان خواهید بود:

• دردهای بسیار شدید که به مسکن‌های معمول پاسخ نمی‌دهند.
• داشتن خونریزی‌های زیاد و نامعمول ناشی از کیست تخمدان
• احتمال بدخیم بودن کیست‌های تخمدان
• بزرگ‌تر بودن کیست‌ها از حد استاندارد کیست‌های تخمدانی

آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است و مراقبت‌های لازم پس از این عمل چیست؟

حتماً برای شما نیز تا به این جا سؤال شده است که عمل کیست تخمدان خطرناک است یا خیر. در مورد عمل جراحی که به‌منظور رفع و بهبود کیست‌های تخمدانی به شما پیشنهاد شده است، باید گفت که حتماً هر نوع روش درمانی چه از نوع دارودرمانی باشد و چه از نوع عمل جراحی، به نوبه خود عوارض و خطراتی برای شما خواهد داشت. اما حتماً عوارض و خطرات عمل کم‌تر از سایر روش‌های درمانی است.

به‌طورکلی باید بدانید که عمل جراحی که برای رفع و بهبود کیست‌های موجود در تخمدان استفاده می‌شود، اگر از نوع جراحی بسته یا لاپاراسکوپی باشد، عوارض و خطرات کمتری خواهد داشت. زیرا در این روش بر خلاف روش جراحی باز که نیاز به ایجاد برش بزرگ و عمیق دارد، برش و بخیه قابل‌توجهی وجود ندارد. در نتیجه احتمال بروز عوارض بعد از عمل از جمله عفونت نیز تا حد زیادی کاهش می‌یابد.

نوع دیگری از عمل‌های جراحی درمانی کیست در تخمدان، عمل‌های جراحی تهاجمی است که به‌صورت باز انجام می‌شود. این نوع از عمل‌های جراحی نیز به نوبه خود دارای عوارضی است که ناشی از ایجاد برش‌های عمیق و بزرگ و داروی بیهوشی و بخیه است. اما باز هم باید بدانید که اگر عمل جراحی توسط یک پزشک متخصص خبره و ماهر انجام شود و مراقبت‌های بعد از عمل نیز به‌درستی انجام شود، عوارض و خطرات این عمل به‌مراتب کاهش خواهد یافت.

مراقبت‌هایی که باید پس از انجام عمل جراحی باز کیست در تخمدان انجام پذیرد، عبارتند از:

• فعالیت‌های حرکتی و ورزشی خود را محدود کنید.
• مواقع درازکشیدن، بلندشدن و حرکت‌کردن از سایرین کمک بگیرید تا فشاری به محل بخیه و جراحی وارد نشود.
• حدود ۱۴ الی ۱۵ روز رابطه جنسی نداشته باشید.
• داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده است را به‌درستی و در زمان مناسب مصرف کنید. در بین تمامی داروها، مصرف به‌اندازه و به‌موقع آنتی‌بیوتیک‌ها از اهمیت بالاتری برخوردار است.

اگر علامت غیرمعمول مثل عفونت، دردهای بسیار شدید و بی‌سابقه و موارد مشابه که قبلاً نداشتید را تجربه کردید، در اولین فرصت به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید.

آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است و آیا تنها روش درمانی کیست تخمدان، عمل جراحی است؟

در مورد این که عمل کیست تخمدان خطرناک است یا خیر، نکات قابل‌توجه زیادی باید در نظر گرفته شوند تا بتوانیم به این سؤال پاسخ دهیم. اولین و مهم‌ترین نکته این است که باید حتماً پزشکی که برای درمان کیست در تخمدان خود و انجام عمل جراحی انتخاب می‌کنید، خبره و ماهر باشد.

برای این امر می‌توانید به کلینیک‌های معتبر و مرتبط با بیماری‌های زنان و زایمان که پزشکان متخصص زنان، زایمان و نازایی در آن فعالیت دارند و در این زمینه تجربه کافی دارند، مراجعه کنید. پزشک متخصص طبق صلاحدید خود، شما را برای انتخاب روش درمانی راهنمایی می‌کند.

درمان کیست تخمدان با دارو

چنانچه متخصصی که به آن مراجعه کرده‌اید، تشخیص دهد که درمان کیست تخمدان شما صرفاً با مصرف دارو امکان‌پذیر است، حتماً داروهای مناسب برای شما را در مرحله ابتدایی تجویز خواهد کرد. اگر پس از یک دوره مصرف دارو و انجام آزمایش‌های لازم، پزشک تشخیص دهد که دارو اثرات مطلوب و کافی را بر روی فرآیند درمان شما گذاشته است، احتمالاً دیگر نیازی به عمل جراحی نخواهید داشت و دارودرمانی ادامه پیدا خواهد کرد.

معمولاً داروهایی که برای درمان کیست در تخمدان استفاده می‌شوند، داروهای هورمونی و ضدبارداری هستند. این داروها با تأثیراتی که بر روی تخمدان‌ها که غدد جنسی هستند، دارند از رشد کیست‌های درون غده تخمدان و افزایش و تشکیل دوباره آنها جلوگیری می‌نمایند.

در واقع علت اصلی تجویز این دارو در فرآیند درمان، به دلیل تأثیری است که بر روی فرآیند درمان در اثر ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌گذارند. نقش اصلی این داروها، عدم پیشرفت بیماری و جلوگیری از رشد کیست‌های تخمدان است و نه درمان.

درمان کیست تخمدان با طب سنتی

چنانچه پزشک تشخیص بدهد که کیست‌های تخمدان شما از نوع خوش‌خیم و غیر سرطانی هستند و احتیاج به درمان دارویی خاصی ندارند و همچنین عمل جراحی به شما پیشنهاد نشود، می‌توانید از داروهای گیاهی برای کمک به درمان کیست در تخمدان استفاده کنید.

البته توجه داشته باشید که برای مصرف هر نوع گیاه دارویی در منزل، بایستی از کارشناس طب سنتی مشورت بگیرید و با پزشک متخصص زنان و زایمان نیز مشورت کنید. همچنین لازم است که داروهای گیاهی را از مراکز معتبر تهیه کنید تا از کیفیت و خالص‌بودن آن اطمینان داشته باشید.

از جمله مهم‌ترین و بهترین داروهایی که در طب سنتی برای درمان انواع کیست در تخمدان و به‌طورکلی برای درمان تخمدان پلی‌کیستیک استفاده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• گیاه جینسینگ:

این گیاه با تأثیراتی که بر روی تقویت سیستم ایمنی و سلامت و بهبود عملکرد بدن دارد، می‌تواند نقش مؤثری بر درمان کیست تخمدان نیز داشته باشد.

• دانه گیاه شنبلیله:

دانه یا همان بذر گیاه شنبلیله یک داروی طبیعی بی‌نظیر و شگفت‌انگیز برای درمان بسیاری از مشکلات مربوط به سیستم تولیدمثلی فرد و مخصوصاً کیست تخمدان است. این گیاه در اغلب مواقع تأثیراتی بر روی پیشگیری از رشد مجدد کیست، کاهش سایز کیست و کم‌شدن تعداد کیست‌ها دارد. اما در برخی از مواقع نیز می‌تواند به درمان کامل و از بین بردن تمامی کیست‌ها نیز کمک کند.

• گیاه رازیانه:

در مورد گیاه رازیانه و اثرات بسیار شگفت‌انگیزی که بر روی تقویت و درمان بیماری‌های مرتبط با سیستم تولیدمثلی دارد، هر چه بگوییم اغراق نکرده‌ایم. این گیاه بی‌نظیر به‌عنوان یک معجزه گیاهی برای درمان تمامی بیماری‌های زنانه حتی انواع سرطان به کار می‌رود.

درمان کیست‌های تخمدان نیز یکی دیگر از معجزات گیاه رازیانه است. البته توجه داشته باشید که برای درمان کیست تخمدان با استفاده از گیاه رازیانه باید حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان و البته کارشناس طب سنتی برای نحوه و میزان مصرف رازیانه، مشورت نمایید.

• گیاه بابونه:

گیاه بابونه یکی از گیاهانی است که تأثیر شگفت‌انگیزی بر درمان بیماری‌های زنانه و مخصوصاً کیست تخمدان می‌گذارد. این گیاه هم بر روی بهبود عملکرد سلول‌های فولیکولی (تغذیه‌کننده)، هم بر روی بهبود رشد و تقسیم سلول‌های دیواره داخلی رحم و هم بر روی درمان کیست تخمدان اثر می‌گذارد.

• گیاه ویتاگنوس:

گیاه ویتاگنوس که با نام گیاه پنج‌انگشت نیز شناخته می‌شود، یک داروی فوق‌العاده مؤثر بر روی تنظیم میزان هورمون‌های جنسی است. این گیاه نقش مؤثر و فوق‌العاده‌ای بر روی متعادل‌سازی هورمون‌های جنسی زنانه یعنی استروژن و پروژسترون و حتی تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) دارد. به همین دلیل برای درمان اغلب بیماری‌های مرتبط با سیستم تولیدمثلی مثل کیست‌های تخمدان استفاده می‌شود.

سخن پایانی

در این مطلب به طور کامل به بررسی جامع پرسش آیا عمل کیست تخمدان خطرناک است پرداختیم. اگر به کیست تخمدان مبتلا هستید و پزشک متخصص زنان و زایمان به شما توصیه کرده است که عمل جراحی را به‌منظور درمان خود انجام دهید، تعلل نکنید.

عمل جراحی هر عارضه‌ای داشته باشد قطعاً به‌مراتب کمتر از خطرات ناشی از عدم درمان کیست تخمدان است. شما حتماً کار عمل جراحی خود را به یک پزشک متخصص زنان و زایمان خبره و ماهر بسپارید و مراقبت‌های پس از عمل را نیز به‌درستی انجام دهید و اطمینان داشته باشید که بعد از عمل، خطر جدی شما را تهدید نمی‌کند. برای دریافت مشاوره از بهترین دکتر کیست تخمدان با کلینیک زنان شیرین تماس بگیرید.