چرا کیست تخمدان به درمان نیاز دارد؟ نکاتی که باید بدانید

کیست تخمدان، این مهمان ناخوانده، گاهی بدون هیچ علامتی در بدن شکل می‌گیرد اما می‌تواند مشکلات جدی به‌همراه داشته باشد. از دردهای ناگهانی شکم گرفته تا اختلالات هورمونی و حتی خطر نازایی، عوارض این بیماری جدی هستند و نباید نادیده گرفته شوند. بسیاری از زنان زمانی به وجود این کیست پی می‌برند که مشکلات آن زندگی روزمره‌شان را مختل کرده است. اما آیا راهی برای پیشگیری یا درمان کیست تخمدان به‌طور مؤثر وجود دارد؟ خوشبختانه، با مشاوره از بهترین دکتر زنان برای کیست تخمدان در تهران و استفاده از روش‌های جدید پزشکی و حتی تغییراتی در سبک زندگی، می‌توان این خطرات را کنترل کرد. در این مقاله، روش‌های کاربردی و درمانی را که به شما کمک می‌کند از عوارض خطرناک این بیماری عبور کنید، بررسی خواهیم کرد. با ما همراه باشید تا قدمی به سمت سلامتی بردارید.

شناخت کیست تخمدان

شناخت و پیداکردن راه‌های معالجه کیست تخمدان به علت اینکه جزو بیماری‌های شایع محسوب می‌شود حائز اهمیت است. این بیماری در ارتباط با زنان به سیست تخمدان و در مردان به کیست بیضه یا اسپرماتوسل شناخته می‌شود. در اکثر مواقع این عارضه بدون درد است و بعد از گذشت چند ماه به‌خودی‌خود درمان می‌شود. در موارد انگشت‌شماری ممکن است عوارض یا خطراتی را به همراه داشته باشد.

کیست‌ عارضه‌ای است که در روی سطح تخمدان یا داخل آن پدیدار می‌شود و شکلی شبیه به کیسه که پر از مایع است دارد. بیشتر کیست‌ها کوچک و درمان‌ شونده هستند؛ اما گاهی احتمال دارد رشد کند و بزرگ شود. وجود کیست‌ها مانع آزادسازی تخمک‌ها به درون رحم می‌شوند و ممکن است سبب مشکلات ناباروری و عدم نظم دوران قاعدگی شوند. تخمدان به‌گونه‌ای است که نگهداری تخمک که برای باروری هم نیاز است را به عهده دارد.

همچنین هورمون‌هایی که باعث تنظیم سیکل قاعدگی می‌شود را می‌سازد. کیست باعث این می‌شود که تخمک‌ها به درون رحم راه پیدا نکنند یا باعث اختلال ترشح هورمون‌ها می‌شود. دلایل زیادی می‌تواند باعث پیدایش کیست‌های تخمدانی شوند که بی‌ربط با اضافه‌وزن، تغذیه‌های نامناسب و سبک زندگی نیست؛ اما اصلی‌ترین دلیل پدیدآمدن کیست تخمک‌گذاری است و بیشتر در طول چرخه قاعدگی رخ می‌دهد.

از دیگر دلایل می‌توان موارد زیر را نام برد:

• تولیدمثل‌های سلولی و غیرطبیعی
• اندومتریوز
• عفونت‌ شدید
• بیماری‌های التهاب لگن

کیست‌های تخمدانی در اکثر مواقع بدون ‌ضرر هستند و علائم مشهودی را به دنبال ندارند و به‌مرورزمان درمان می‌شوند؛ اما اگر یک کیست بعد از چند ماه از بین نرود، قرار است دردسرساز شود و نیاز درمان دارد. تنها یک درصد کیست‌ها ممکن است خطرات جدی به دنبال داشته باشند و بدخیم شوند. در این صورت احتمال دارد کیست‌ها سرطانی ‌شوند.

علائم احتمالی وجود کیست‌ها عبارت‌اند از:

• دردهای لگنی کوتاه‌مدت
• کمردردهای مبهم
• احساس درد خفیف یا شدید زیر شکم یا یک طرف شکم
• حرکات روده‌ای همراه با درد
• مقاربت‌های دردناک
• پریودی‌های نامنظم در اثر وجود سندروم تخمدان پلی‌کیستیک یا pcos
• قاعدگی همراه با درد
• اضافه‌وزن در صورت وجود pcos
• ناباروری در صورت وجود pcos
• احساس فشار در شکم
• نفخ

انواع کیست‌‌های تخمدانی کدام‌اند؟

بیماری کیست‌های تخمدانی انواع مختلفی دارند که می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشند. برای موارد خوش‌خیم جای نگرانی نیست و به‌راحتی و درگذر زمان رفع می‌شوند؛ اما کیست‌هایی که به‌خاطر دلایل مختلف از جمله نوع خود کیست بزرگ می‌شوند، باید درمان اساسی داشته باشند.

افرادی که به دوره یائسگی رسیدند کمتر به این بیماری دچار می‌شوند؛ اما چنانچه کیست بعد از یائسگی ایجاد شود و از نوع کیست جامد یا چربی باشد بدخیم و سرطانی می‌شود.

برای درمان کیست جامد تخمدان و همین‌طور در مواردی هم برای درمان کیست چربی تخمدان بیشتر ازطریق جراحی‌ها اقدام می‌کنند. افرادی که سابقه ابتلا به این بیماری را دارند به نسبت بقیه بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند.

همچنین احتمال تشکیل کیست بعد از بارداری یا باقی‌ماندن آن از دوره حاملگی هم ممکن است. انواع سیست تخمدانی شامل موارد زیر هستند.

کیست‌های عملکردی

این نوع کیست از شایع‌ترین آنها است که بیشتر در دوره قاعدگی ایجاد می‌شود و درواقع بیانگر عملکرد تخمدان‌ها است که در نتیجه تخمک‌گذاری پدیدار می‌شود. بازه زمانی درمان این نوع به‌صورت تقریبی ۶۰ روزه است و بدون نیاز به درمان خاصی رفع می‌شود.

انواع کیست‌های عملکردی عبارت‌اند از:

کیست فولیکولی

فولیکول مسئول آزادسازی تخمک است و زمانی که آزادسازی انجام نگیرد؛ کیست فولیکولی به وجود می‌آید.

کیست جسم زرد

عمل آزادسازی تخمک هورمون‌هایی به نام جسم زرد تولید می‌کند و درصورت پدیدار شدن کیست، مایع درونی این جسم رشد کرده و بزرگ می‌شود که به اسم کیست جسم زرد شناخته می‌شود.

کیست‌های غیرعملکردی

اگر کیست‌ها به‌خاطر وجود یک بیماری پدیدار شوند و به دوران قاعدگی ارتباطی نداشته باشند؛ به‌عنوان غیرعملکردی شناخته می‌شوند که شامل موارد زیر هستند:

• سیست‌آدنوما
• درموئید یا تراتوم
• آندومتریوم
• سرطان تخمدان

در اکثر موارد سیست تخمدانی پر از مایع است؛ اما در موارد محدودی ممکن است خون، بافت‌های جامد و دیواره‌های ضخیم داخل کیست شکل بگیرد که به آن توده تخمدان می‌گویند. دارو کیست ضخیم تخمدان می‌تواند ازطریق دارودرمانی و در موارد حاد جراحی‌ها انجام گیرد و نیاز به کنترل‌های ماهانه بیشتری دارد.

روش‌های تشخیص جهت بهبود کیست تخمدان

ازآنجاکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است بهتر است که علاوه بر رعایت مراقبت‌های بهداشتی بازه زمانی مشخصی را برای کنترل و چکاپ در نظر بگیرید تا در صورت بروز هر مشکلی در ابتدای راه متوجه آن شوید. این کار باعث می‌شود درمان سریع‌تر انجام گیرد و منجر به عوارض جدی نگردد.

اگر دوره‌های قاعدگی نامنظم، لکه‌ بینی یا دردهایی دارید که متوقف نمی‌شوند یا بدون هیچ دلیلی وزن شما کم یا زیاد می‌شود یا در مواقعی با تشدید علائم روبه‌رو می‌شوید؛ باید برای بررسی وجود کیست اقدام کنید. پزشک متخصص دراین‌خصوص ازطریق روش‌های متعددی می‌تواند علت دردهای شما را که احتمال دارد به‌خاطر تشکیل کیست باشد؛ تشخیص دهد.

روش‌های تشخیصی برای این بیماری عبارت‌اند از:

معاینه‌های منظم لگن

کنترل‌های منظم می‌تواند تغییراتی که در تخمدان ایجاد می‌شود را مشخص کند و پزشک به‌راحتی می‌تواند به وجود کیست پی ببرد.

اولتراسوند

اولتراسوند یکی از روش‌های تصویربرداری است که ازطریق امواج صوتی انجام می‌گیرد و تصاویری از اندام‌های داخلی به پزشک می‌دهد. با تصاویر به‌دست‌آمده می‌شود فهمید که محل تشکیل کیست کجا است و مایع یا جامد بودن آن هم مشخص می‌شود.

لاپاراسکوپی

در این روش که بیشتر در اتاق‌های جراحی از آن استفاده می‌شود به‌جای تصاویر، پزشک ازطریق دوربین می‌تواند اندام‌های داخلی را ببیند. این تصاویر زنده، تشخیص دقیق‌تری از نوع کیست به پزشک می‌دهد و درمان‌های صحیح‌تری انجام می‌گیرد.

شناخت و معالجه کیست تخمدان مردان

سیست تخمدان در مردان به اسپرماتوسل شناخته می‌شود که ممکن است بر اثر مسدودشدن یکی از لوله‌های انتقال اسپرم به وجود آید. در بیشتر اوقات درد و عوارضی را به همراه ندارد؛ اما در موارد محدودی ممکن است بزرگ شود و باعث سفت‌شدن بیضه‌ها شود و خطراتی در پی داشته باشد.

از علائمی که ممکن است این کیست‌ها داشته باشند ناراحتی و احساس ورم در نواحی بیضه است. موقعی که سیست تخمدان خفیف و ساده است برای درمان آن در مردان، دارو تجویز می‌شود؛ اما اگر احساس درد شدید داشته باشید ممکن است توده جامد باشد و نیاز به جراحی داشته باشید.

درصورتی‌که خود بیمار متوجه وجود کیست نشود پزشک از سونوگرافی برای بررسی دقیق‌تر استفاده می‌کند و تنها داروهای خوراکی در این زمینه ضددرد و ضد تورم هستند که باعث کاهش درد می‌شوند. روش‌های درمانی دیگری برای موارد حادتر نظیر آسپیراسیون و اسکلروتراپی وجود دارند.

در آسپیراسیون ازطریق سوراخ‌کردن کیست مایعات را تخلیه می‌کنند؛ اما در اسکلروتراپی ماده محرکی را به اسپرماتوسل تزریق می‌کنند تا این عارضه را از بین ببرند. در موارد وخیم که منجر به جراحی می‌شود سعی در تخلیه کلی کیست دارند که با جراحی سرپایی انجام می‌گیرد و بیشتر از یک ساعت زمان نمی‌برد.

آگاهی از معالجه کیست تخمدان در زنان

یکی از بیشترین مشکلات زنان، سیست تخمدان در پریودی است که در طول دوره قاعدگی پدیدار می‌شود. اگر کیست‌ها فیزیولوژیکی باشند نیازی به نگرانی ندارد؛ اما اگر پاتولوژیکی باشند؛ یعنی بزرگ و دردناک شوند دیگر نباید منتظر خوددرمانی کیست باشید و باید به یک پزشک مراجعه کنید.

دراین‌خصوص اگر خونریزی‌های بی‌دلیل داشتید بدانید که نشانه خطرناکی است و باید زودتر برای مداوی کیست تخمدان در پریودی اقدام کنید.

انواع دیگری از کیست‌های تخمدان در زنان عبارت‌اند از:

کیست تخمدان نوجوانان

قاعدگی‌های نامنظم و تنبلی تخمدان در نوجوانان که در سنین بلوغ هستند می‌تواند منجر به بروز کیست یا پلی‌کیستیک شود و بهترین معالجه کیست تخمدان نوجوانان دوری از استرس‌ها و استفاده از داروهای گیاهی است.

کیست تخمدان عفونی

در شرایطی که رحم دارای عفونت آشکار یا پنهان باشد یا سطح ترشحات رحم کاهش یابد می‌تواند موجب کیست تخمدان عفونی شود.

کیست تخمدان هورمونی

در صورتی که تعادل هورمون‌های بدن به هم بریزد که بیشتر در سنین نوجوانی یا بارداری رخ می‌دهد؛ کیست‌های هورمونی پدیدار می‌شود. برای داروی کیست هورمونی تخمدان دارودرمانی که باعث کنترل هورمون‌ها شود مفید است.

کیست تخمدان مقاوم

بهبودی کیست تخمدان مقاوم به مراتب سخت‌تر از کیست‌های ساده است روش‌های دارودرمانی کمتر تاثیرگذار است و گاهی نیاز به جراحی دارد که پزشک متخصص تصمیم گیرنده است.

کیست تخمدان مادرزادی

کیست تخمدان مادرزادی از بدو تولد تشکیل شده است که به نام درموئید شناخته می‌شود و تنها راه مداوای کیست تخمدان مادرزادی جراحی‌ها و برداشتن کیست بدون آسیب به تخمدان است.

کیست تخمدان شیردهی

هورمون‌های محرک تولید شیر در بدن مادران می‌تواند باعث بروز سیست تخمدان شود. معالجه کیست تخمدان در شیردهی بعد از گذشت ۳ ماه خودبه‌خود صورت می‌گیرد و کمتر ممکن است به جراحی منجر شود.

کیست تخمدان نمناک

یکی دیگر از انواع سیست تخمدان‌ها که مربوط به مایع درون آن می‌شود کیست نمناک است. برای بهبود کیست تخمدان نمناک هم روش‌های دارودرمانی می‌‌تواند پیشگیری‌کننده باشد و در موارد کمی نیاز به جراحی پیدا می‌کند.

مراقبت‌های کمکی برای معالجه کیست تخمدان

نحوه ی داروی سیست تخمدان شاید کمی پیچیده باشد و پیشگیری‌های قطعی و دقیقی برای این بیماری نباشد؛ اما همیشه مراقبت‌های ویژه و کمک‌گرفتن از گیاهان درمانی برای کنترل بیماری‌ها چاره‌ساز بوده است. تعدادی از روش‌هایی که می‌تواند به کمک شما بیاید تا مداوای کیست تخمدان بدون عمل جراحی داشته باشید و بتوانید به بهبودی برسید عبارت‌اند از:

کمپرس گرم

بهبودکیست تخمدان با گرما یکی از راه‌های کوچک‌کردن کیست‌ها است. گرما سبب ازبین‌بردن مایع درون کیست‌ها می‌شود و تخلیه این مایع به سیستم لنفاوی را سرعت می‌بخشد.

ماساژدرمانی

وجود کیست باعث کشش عضلات اطراف تخمدان می‌شود و انجام ماساژ‌ می‌تواند باعث کاهش درد شود و ماهیچه‌ها را از انقباض آزاد کند.

ورزش‌درمانی

انجام ورزش‌های سبک مانند یوگا باعث تقویت عضلات می‌شوند و بر سلامت تاثیر مستقیم دارند. همچنین باعث کاهش التهاب عضلات اطراف تخمدان‌ها‌ می‌شود.

استفاده از متد آرامش

دوری‌کردن از استرس‌ها همیشه به‌سلامت جسم کمک می‌کند و شدت دردها را کاهش می‌دهد. می‌توانید از مدیتیشن استفاده کنید تا به روند بهبودی کمک بیشتری شود.

رژیم‌درمانی

مصرف غذاهای فیبردار، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات می‌تواند به کنترل این بیماری کمک کند. بهتر است غذاهای چرب و کربوهیدرات‌ها را در مواجهه با این بیماری مصرف نکنید.

روغن‌های گیاهی

روغن‌ها مانند روغن درخت چایی، کرچک و بذر کتان برای این بیماری کمک کننده است.

گیاهان دارویی

گیاهانی همچون آلوورا، زنجبیل و زردچوبه به‌خاطر خاصیت‌های ضددردی و ضدالتهابی برای کیست‌های تخمدانی مفید است.

روش‌های معالجه کیست تخمدان

بهبود کیست تخمدان در ابتدا ازطریق روش‌های غیرجراحی و دارودرمانی صورت می‌گیرد. استفاده از قرص‌های ضدبارداری برای کنترل و تکرار ایجاد کیست اثرگذار است و در مواردی هم از کپسول‌های متفورمین استفاده می‌شود. متفورمین و داروی سیست تخمدان تأثیرات مثبتی بر تنبلی تخمدان‌ها دارد و باعث ایجاد تخمک‌گذاری‌ها می‌شود.

درمان با این کپسول از خطراتی مانند سقط‌جنین و ناباروری هم جلوگیری می‌کند. دیگر روش‌های درمانی عبارت‌اند از:

فیزیوتراپی

ازطریق تحریک الکتریکی عصب‌ها به وسیله فیزیوتراپی می‌توان به کاهش درد کمک کرد؛ همچنین زمانی که کیست نیاز دارد تا بهبود یابد را می‌شود بدون درد سپری کرد.

سیستکتومی

در این روش ازطریق لاپاراسکوپی برش‌های کوچکی ایجاد می‌کنند که باعث تخلیه مایع درون کیست‌ها می‌شود.

لاپاراتومی

این روش با ایجاد برش‌های بزرگ‌تر طولی یا عرضی روی شکم و تخلیه کامل کیست انجام می‌شود. درصورتی‌که بدخیم باشد ادامه درمان به عهده آنکولوژیست زنان است که در مواردی ممکن است به برداشتن رحم و تخمدان‌ها منجر شود.

کیست‌های تخمدانی در موارد حاد فقط نیاز به جراحی پیدا می‌کنند و در بیشتر اوقات خودبه‌خود درمان می‌شوند. چنانچه شکم بزرگ و متورم شود، هنگام ادرار مشکل ایجاد شود یا قاعدگی‌های نامنظم و دردناک باشد مراجعه به پزشک الزامی است.

درصورتی‌که اندازه کیست بزرگ‌تر از ۵۰ تا ۶۰ میلی‌متر شود جراحی لازم است و نوع جراحی به‌اندازه کیست و سن بیمار بستگی دارد. در مواردی هم کیست مشکوک به سرطان می‌شود و برای معالجه کیست تخمدان سرطانی فقط انکولوژیست زنان نوع جراحی و روش درمان را مشخص می‌کند.

عوارض کیست‌های تخمدانی چیست؟

بالارفتن آگاهی و نگرش مردم باعث شده که مراقبت‌های بهداشتی بهتری برای سلامت انجام گیرد و وجود بیماری‌ها سریع‌تر مشخص ‌شوند؛ اما گاهی بی‌توجهی‌ هم صورت می‌گیرد. عدم رسیدگی به‌موقع باعث شدت پیداکردن بیماری می‌شود و ممکن است عوارض آن را افزایش دهد؛ بیماری کیست‌های تخمدانی هم از این قضیه مستثنا نیست.

عوارضی که احتمال دارد در خصوص کیست‌های تخمدانی رخ دهد عبارت‌اند از:

کیست‌های سرطانی

افرادی که کیست‌های جامد بدخیم دارند یا بیشتر زنان بعد از دوران یائسگی، مستعد این نوع هستند و تنها ازطریق جراحی‌ها قابل درمان است.

کیست‌های تخمدان پاره‌شده

در بیشتر اوقات کیست‌های عملکردی بدون ایجاد عوارض رفع می‌شوند؛ اما گاهی اوقات علائمی مانند تورم و درد شدید را به همراه دارد. این در مواقعی است که کیست بزرگ شده باشد و پاره شود.

پیچ‌خوردگی تخمدان

چنانچه رسیدگی به‌موقع برای درمان کیست انجام نگیرد؛ ممکن است بزرگ شود و حالت طبیعی تخمدان را تحت‌تأثیر قرار دهد. این عمل باعث ایجاد فشار به دیواره رحم می‌شود و می‌تواند همراه با پیچ‌خوردن آن باشد. پیچ‌خوردگی از خون‌رسانی به تخمدان جلوگیری می‌کند و علائمی مانند درد شدید و تهوع دارد.

باتوجه‌به علائمی که بعد از پارگی یا پیچ‌خوردگی تخمدان می‌دانید باید بعد از احساس آن سریع‌تر به یک پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید. سهل‌انگاری شما ممکن است عواقب خطرناکی به دنبال داشته باشد.

سخن پایانی

درمان کیست تخمدان در بیشتر موارد خودبه‌خود انجام می‌گیرد و شاید متوجه وجود آن هم نشوید؛ اما باید از طریق کنترل‌های هر ماهه از مواردی که ممکن است مشکل‌ساز شود خبردار باشید.

می‌توانید از رژیم‌های درمانی، گیاهان دارویی و با تکنیک آرامش و همین‌طور کنترل وزن از ایجاد کیست‌ تا حدی پیشگیری کنید. کنترل کیست‌ها از عوارضی مانند پارگی یا پیچ‌خوردگی تخمدان جلوگیری می‌کند؛ بنابراین بهتر است این مسئله را مهم بدانید و به‌موقع برای درمان‌ آن اقدام کنید.

چنانچه در این زمینه به مشکلی برخوردید یا نیاز به مشاوره داشتید؛ می‌توانید از خدمات کلینیک ما استفاده کنید. در مجموعه ما بهترین و مجرب‌ترین پزشکان مشغول به فعالیت هستند و می‌توانند در تشخیص و درمان مشکل به شما کمک کنند.