کیست تخمدان و پریود نشدن ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند. کیست‌های تخمدان به صورت کیسه‌های پر از مایع در تخمدان‌ها تشکیل می‌شوند. وجود این عارضه موجب عدم تعادل هورمونی شده، که در نتیجه منجر به اختلالات تأخیر در پریود یا حتی عدم پریود شدن می‌گردند. این کیست‌ها در واقع از مهم‌ترین علل مراجعه اکثر خانم‌ها به متخصص زنان است. در صورتی که کیست به موقع تشخیص و درمان نشود، خطرات بسیاری جدی به همراه دارد؛ بنابراین باید در صورت عدم پریودی یا تأخیر در آن در اولین فرصت برای معاینه و تشخیص کیست به بهترین دکتر زنان برای کیست تخمدان در تهران مراجعه نمایید. در این مطالب به بررسی چگونگی تأثیر کیست‌های تخمدان بر نظم قاعدگی و راه‌های مدیریت آن پرداخته‌ایم.
فهرست مطالب
- 1 توده تخمدان چگونه تشکیل می‌شود و در کجا قرار می‌گیرد؟
- 2 تشخیص نوع و سرطانی بودن کیست تخمدان
- 3 مهم‌ترین نشانه‌های کیست تخمدان
- 4 آشنایی با رایج ترین انواع توده‌های تخمدان
- 5 روش تشخیص توده های کیستی تخمدان و علائم‌های آن
- 6 بهترین و مؤثرترین راه‌های درمان کیست تخمدان
- 7 روش‌های جراحی جهت درمان توده‌های تخمدانی
- 8 سخن پایانی
توده تخمدان چگونه تشکیل می‌شود و در کجا قرار می‌گیرد؟
کیست یک نوع کیسه غیرعادی انباشته شده از مواد مایع است که درون یکی از تخمدان‌های خانم‌ها تشکیل می‌شود. در اصل تخمدان‌ها از مهم‌ترین اندام‌های تناسلی خانم‌ها به شمار می‌روند. که در قسمت انتهایی شکم واقع شده‌اند. تخمدان‌ها در روند دوره تخمک‌گذاری در چرخه پریودی یک نوع تخمک را رها می‌کنند. کیست‌هایی که درون تخمدان‌های خانم‌ها ایجاد می‌شود، تقریباً یک عارضه رایج هستند. اغلب خانم‌ها در سنین مختلف به این عارضه دچار می‌شوند. همچنین کیست در خانم‌های جوان و دختران مجرد در یک و حتی دو تخمدان به وجود می‌آیند. این کیست‌ها به صورت یک کیسه یا خوشه مانند ایجاد می‌شوند. گاهی اوقات حاوی سایر مواد از جمله خون به همراه مایع درونی در کیست‌ها به وجود می‌آید. در برخی خانم‌ها کیست مانع از پریودی می‌شود که عدم قاعدگی از جمله نشانه‌های این عارضه محسوب می‌شود. از دیگر مواردی که باید در رابطه با بیماری تخمدان بدانید، اندازه‌های آن است.
این کیست‌ها از جهت اندازه و موقعیت قرارگیری در محل تخمدان بسیار فرق می‌کنند. بیشتر کیست‌های تخمدان بدون خطر بوده؛ اما در مواقع نادر سرطانی هستند. در نمونه‌های بسیار حاد که کیست اندازه و وزن زیادی دارد، وزن نامتعادل و زیاد آن سبب چرخش تخمدان به صورت غیرعادی است. این مشکل بسیار کمیاب، پیچیدگی تخمدان نامیده می‌شود که سبب خونریزی درونی تخمدان می‌گردد. از این رو ممکن است به این اندام صدمه جدی وارد کند.
تشخیص نوع و سرطانی بودن کیست تخمدان
به صورت کلی می‌توان گفت که اکثر کیست‌ها با تف‌‌های سرطانی عادی و خوش‌خیم هستند که از طریق روش‌های گوناگون به آسانی درمان می‌شوند. اغلب متخصص در زمان درمان این عارضه، اندازه کیست و مواد درون آن از نظر مخلوط، مایع یا جامد بودن را مورد بررسی قرار می‌دهد.
کیست‌های حاوی مواد مایع در اکثر مواقع سرطانی نبوده و از این رو جای نگرانی نیست. کیست‌های حاوی مواد جامد و حتی ترکیب مواد مایع و جامد به انجام آزمایش‌های بیشتر جهت مشخص شدن سرطانی بودن کیست مورد نظر، نیاز دارند.
همچنین تخمدان‌ها دارای دو نوع فعالیت مهم و اصلی هستند. اولین فعالیت مهم آن‌ها این است که هر ۲۸ روز یکبار تخمک‌ها رها شده و مورد دوم اینکه هورمون‌های جنسی زنانه تأثیر بسزایی در باروری و تولید مثل خانم‌ها دارند. همچنین بیماری تخمدان در زمان واحد بر روی دو تخمدان یا حتی یکی از تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد. مهم‌ترین علت ایجاد کیست تخمدان عبارت است از:
- حاملگی
- وجود انواع فیبروم‌ها
- درگیر بودن با عفونت لگنی
- سندروم تخمدان پلی‌کیستیک: در این نوع سندروم کیست‌های بسیار کوچکی بر روی تخمدان به وجود می‌آید.
بیماری آندومتریوز: این عارضه هنگامی رخ می‌دهد که بافت عادی ناحیه رحم در مکانی به غیر رحم از جمله بر روی رحم، لوله‌های فالوپ و همچنین روی تخمدان‌ها یا حتی واژن و رکتوم ایجاد شود. در برخی مواقع این عارضه سبب ایجاد کیست می‌گردد.
مهم‌ترین نشانه‌های کیست تخمدان
درصورتی‌که بین ۱۲ الی ۵۰ سال سن دارید و متخصص تشخیص داده که به بیماری تخمدان دچار شده‌اید، اصلاً نگران نباشید آرامش خود را حفظ کنید. کیست از جمله بیماری‌های رایج در بین خانم‌ها و از اصلی‌ترین علل مراجعه خانم‌ها به پزشک زنان است. از نشانه‌های شایع این عارضه به درد شدید و خفیف در ناحیه زیرین شکم، عدم پریودی و سایر نشانه‌ها اشاره می‌شود. در ادامه به ذکر آن‌ها می‌پردازیم. اکثر کیست‌های تخمدان به عنوان قسمتی از فعالیت عادی تخمدان‌ها به وجود می‌آیند.
می‌توان گفت که این کیست‌ها بدون ضرر بوده و احتمال دارد با گذشت زمان برطرف شوند. هنگامی که کیست دچار پارگی شوند، با نشانه‌ها و عوارض فراوانی همراه است که مشکلات جدی را ایجاد می‌نماید. از این رو می‌بایست در اولین فرصت برای درمان آن اقدامات لازم را انجام دهید. در کل نشانه‌های کیست تخمدان و پریود نشدن و همچنین علائم این عارضه در زمان پریودی شباهت بسیاری به یکدیگر دارد. از مهم‌ترین نشانه‌های توده تخمدان را در زیر را نام برده‌ایم:
- احساس درد در ناحیه لگن که به طور اتفاقی، حاد و سنگین رخ دهد.
- احساس درد شدید یا خفیف در زمان رابطه جنسی
- ناتوان‌بودن در تخلیه کامل و درست روده خود
- تکرر شدید ادرار
- قاعدگی نامنظم یا قاعدگی در فاصله‌های زیاد
- ورم کردن شکم به همراه نفخ زیاد
- خونریزی غیرعادی
- حالت تهوع به همراه استفراغ
- مشکل در حاملگی
- حس سیری و پری پس از خوردن غذا
آشنایی با رایج ترین انواع توده‌های تخمدان
حتماً این مورد را به یاد داشته باشید که بیشتر کیست‌های تخمدان خوش‌خیم، عادی و بدون سرطان هستند. با وجود اینکه احتمال دارد برخی از این کیست‌ها بدخیم باشند. البته کیست‌های سرطانی در زنانی که در سنین یائسگی هستند، بیشتر مشاهده می‌شود. از رایج‌ترین نمونه‌های کیست، کیست‌هایی هستند که به عنوان قسمتی از چرخه پریودی به وجود می‌آیند.
این دسته از کیست‌ها در بیشتر مواقع بدون ضرر بوده و احتمال دارد با گذشت زمان برطرف شوند. نمونه دیگر کیست‌های هستند که در اثر رشد غیرعادی سلول‌ها ایجاد می‌شوند که زیاد رایج نمی‌باشند. کیست‌های تخمدان انواع مختلفی دارند که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
کیست فولیکولی
هر نوع تخمک در چرخه تکمیل خود در درون فولیکول جای می‌گیرد و در میان چرخه پریودی این نوع فولیکول دچار پارگی شده و به ناحیه رحم وارد شده و رحم را جهت باروری آماده می‌نماید. اگر این نوع فولیکول سالم بماند و پاره نشود، تخمک همچنان رشد کرده و در نهایت به کیست تبدیل خواهد شد.
کیست جسم زرد
در قسمت قبل بیان کردیم زمانی که تخمک از فولیکول رها می‌گردد به سوی رحم حرکت کرده و دو هورمون استروژن و پروژسترون ترشح می‌نماید که به این مدل فولیکول جسم زرد گفته می‌شود. در اصل جسم زرد در آماده‌سازی آندومتر جهت لانه‌گزینی تأثیر فراوانی دارد. اگر که مایع داخل فولیکول جمع گردد، این جسم زرد به کیست تبدیل خواهد شد.
کیست آدنوما
از دیگر کیست‌های تخمدان، کیست آدنوما است که در اصل بر روی سطح تخمدان‌ها ایجاد شده و سرشار از مایع مخاطی یا یک نوع ماده است.
کیست درموئید
به آن دسته کیست‌هایی که سرشار از مواد بافت؛ مانند از جمله استخوان، پوست و همچنین مو و… هستند و البته از انواع سلول‌های بنیادی و جنینی ایجاد می‌شوند، کیست درموئید می‌گویند. این دسته از کیست‌ها در موارد بسیار نادر سرطانی شده، اما اگر بزرگ شوند، سبب جا به جا شدن محل قرارگیری تخمدان و به وجود آمدن مشکل در گردش خون گردند.
کیست آندومتریوز
درصورتی‌که سلول‌های واقع در دیواره رحم در قسمتی بیرون از رحم تشکیل شوند، آندومتریوز نامیده می‌شوند. در برخی مواقع این سلول‌ها به تخمدان می‌چسبند و بزرگ شده و به کیست تبدیل می‌شوند.
روش تشخیص توده های کیستی تخمدان و علائم‌های آن
پس از آشنایی با نشانه‌های کیست تخمدان و پریود نشدن نوبت به تشخیص این عارضه می‌رسد. هنگامی که با دیدن نشانه‌ها یا نا منظم شدن قاعدگی، به نزد متخصص زنان می‌روید، ابتدا در رابطه با شرح حال شما و زمان دقیق قاعدگی سؤالاتی می‌پرسد و پس از این بهترین روش تشخیص این عارضه را پیشنهاد می‌دهد.
درصورتی‌که از همان ابتدا به نزد پزشک عمومی بروید، بعد از دریافت شرح حال از شما، انجام سونوگرافی دقیق را پیشنهاد می‌کند. بعد از دیدن سونوگرافی اگر کیستی مشاهده شود، شما را به یک متخصص زنان با تجربه و مطمئن ارجاع خواهد داد.
در ادامه متخصص زنان، سونوگرافی‌های متعددی را انجام داده و وضعیت شما را برای مدتی زیر نظر قرار می‌دهد تا با تشخیص دقیق و درست نوع کیست، از یک شیوه درمانی اصولی و مناسب استفاده نماید. اگر متخصص به سرطانی بودن کیست شک کند، سایر آزمایش‌های از جمله آزمایش خون را توصیه کرده که احتمال دارد در اثر موارد غیر سرطانی مانند عفونت ناحیه لگن، عارضه آندومتریوز و فیبروم باشد.
بسیاری از افراد می‌پرسند که کیست تخمدان تا چند روز پریود را عقب می اندازد؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: یک هفته، یک ماه و حتی چندین ماه پریودی را عقب می‌اندازد که این مسئله در تمامی افراد یکسان نبوده و به عوامل زیادی بستگی دارد. درصورتی‌که به شما گفته شود کیست دارید، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید مراجعه به یک متخصص زنان مطمئن و باتجربه است؛ چرا که متخصص زنان با تشخیص درست و دقیق متوجه نوع کیست شما شده و خوش یا بدخیم بودن آن را نیز مشخص می‌کند. همان‌طور که در قسمت‌های قبل نیز بیان کردیم، بیشتر کیست‌ها بدون ضرر و خطر بوده و پس از مدتی بدون ایجاد ناراحتی و مشکل برطرف می‌شوند.
بهترین و مؤثرترین راه‌های درمان کیست تخمدان
به منظور انتخاب بهترین و مؤثرترین شیوه درمان بیماری کیست، لازم است که ابتدا به متخصص مراجعه کنید تا نوع کیست تشخیص داده شود. انتخاب بهترین شیوه‌های درمانی به سایر و شکل ظاهری کیست، نشانه‌های شما و تأثیر کیست بر سایر عوامل بستگی دارد. در برخی مواقع عالی‌ترین تکنیک انتظار به همراه دقت و توجه است. به خصوص درصورتی که کیست اندازه کوچک و از مدل کارکردی (به‌اندازه ۲ الی ۵ سانتی‌متر) باشد و شما هنوز به سن یائسگی نرسیده باشید. به غیر از این مشورت با یک متخصص زنان، این امکان را برای شما فراهم می‌کند تا از نشانه‌های کیست‌های گوناگون آگاه شوید و سریع‌تر جهت درمان نمونه‌های بدخیم این کیست‌ها، اقدام نمایید. بهترین تکنیک‌های درمان کیست و عدم پریودی عبارت است از:
ازبین‌رفتن کیست بدون دارو و جراحی
بد نیست بدانید که برخی از کیست‌ها بدون نیاز به مصرف دارو و به خودی خود برطرف می‌شوند. این اتفاق هنگامی رخ می‌دهد که خانم همچنان در سنین باروری به سر می‌برد. در این زمان اندازه و حجم کیست به وجود آمده به‌صورت حدودی ۲ الی ۳ سانت است.
به صورت کلی این دسته از کیست‌ها به مدت 2 تا 3 ماه به خودی خود از بین می روند. در برخی مواقع کیست پریود را عقب می‌اندازد که در این موقع به منظور درمان کیست، باید از داروهای مختلف و در نهایت عمل جراحی استفاده کرد.
مصرف دارو و برنامه غذایی اصولی و مناسب
در صورتی که در سایز کیست تغییری رخ دهد، به عنوان مثال بزرگ‌تر شود، می‌بایست سریع از دارو یا حتی جراحی برای درمان استفاده کرد. در این زمان متخصص پیشنهاد می‌کند که تا حد امکان از مصرف انواع نوشیدنی‌های حاوی الکل یا نوشیدنی‌های سرشار از کافئین و همچنین دخانیات پرهیز نمایید. علاوه بر این به شما توصیه می‌کند که با نوشیدن آب زیاد، سموم را از بدن خود دفعه نمایید.
استفاده از قرص‌های پیشگیری از حاملگی
به منظور کاهش ایجاد انواع کیست‌های تازه در دوره‌های آتی پریودی، احتمال دارد متخصص استفاده از قرص‌های پیشگیری از حاملگی را به شما توصیه کند. بد نیست بدانید که انواع داروهای هورمونی سبب برطرف شدن کیست نشده، اندازه و سایز کیست را کاهش نداده و همچنین تغییر خاصی در آن‌ها به وجود نمی‌آورد. بلکه داروهای هورمونی سبب می‌شوند که کیست تازه‌ای روی سطح تخمدان یا درون آن رشد نکند.
عمل جراحی
درصورتی‌که کیست به تنهایی و با مصرف داروهای مختلف برطرف نشود، از تکنیک درمانی دیگر یعنی عمل جراحی استفاده می‌شود.
روش‌های جراحی جهت درمان توده‌های تخمدانی
در بعضی مواقع حجم کیست به وجود آمده بیشتر از آن چیزی است که با شیوه‌های دارویی درمان شوند. از این رو متخصص ناچار است از عمل جراحی به منظور از بین رفتن کیست استفاده کند. درصورتی که آزمایش‌های و نمونه برداری‌های مختلف از بافت نشان دهند که کیست مورد نظر بدخیم است، احتمالاً نیاز باشد که بخشی از بافت تخمدان یا حتی در موارد گسترده‌تر تمام تخمدان طی جراحی برداشته شود.
احتمال دارد متخصص با توجه به شرایطی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، عمل جراحی را به شما توصیه کند:
نشانه‌های مهم و خاصی دیده می‌شود.
کیست از نظر سایز و حجم بزرگ بوده و همچنان رشد می‌کند.
کیست مورد نظر به کیست‌های عملکردی از نظر ظاهری، شباهتی ندارد.
کیست در دو تا سه دوره قاعدگی حاضر بوده است.
به منظور درمان کیست تخمدان از طریق عمل جراحی از دو شیوه متفاوت استفاده می‌شود که عبارت‌اند از:
لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک شیوه جراحی بسیار عالی است که به آن جراحی سوراخ کلید نیز گفته می‌شود. در این شیوه متخصص جراح ابتدا یک برش ظریف و کوچک به وجود آورده و با استفاده از ابزارهای کوچک، کیست را از بدن خارج می‌کند. در این روش جراحی، بدون نیاز به بستری شدن در همان روز بیمار مرخص می شود. این روش اغلب بر روی تولید مثل و قدرت باروری خانم ها تأثیر خاصی ندارد و دوره نقاهت آن نیز بسیار کوتاه است.
روش لاپاراتومی
هنگامی متخصص مربوطه این روش را پیشنهاد می‌کند که کیست شما بدخیم و سرطانی باشد. در این شیوه متخصص جراح بر روی شکم یک برش نسبتاً بزرگ به وجود آورده و با خارج‌کردن کیست، جهت انجام آزمایش‌های لازم آن را به آزمایشگاه ارسال می‌نماید.
در صورت سرطانی بودن کیست مورد نظر، به منظور آزمایش نمونه برداری شده و درصورتی‌که نتایج نمونه برداری نشان دهد که فرد درگیر سرطان است، متخصص نسبت به برداشتن بافت و اندام‌های بیشتر مانند رحم و همچنین تخمدان اقدامات لازم را انجام می‌دهد. در این شیوه، اغلب بیمار دو روز قبل از جراحی در کلینیک درمانی یا بیمارستان بستری خواهد شد.
سخن پایانی
کیست تخمدان و پریود نشدن یکی از عارضه‌های نسبتاً رایج در میان زنان است که اکثر خانم‌ها حداقل یکبار در طول زندگی خود با آن روبرو شده‌اند. درصورتی‌که تخمدان در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، به آسانی با مصرف دارو، ورزش و برنامه غذایی سالم درمان می‌شود.
اما اگر تشخیص و درمان این عارضه با تأخیر همراه شود، عوارض و خطرات جدی به دنبال خواهد داشت. ما در این مطلب سعی کردیم در رابطه با مهم‌ترین نشانه‌های کیست و عدم پریودی، کیست‌های تخمدانیک تا چند روز پریود را عقب می اندازد، چرا توده تخمدانی مانع پریودی می‌شود و… مطالبی را برای شما عزیزان بیان کنیم.
اگر چه شما یا عزیزانتان دچار این عارضه هستید در نهایت به شما توصیه می‌کنیم برای درمان هرچه سریع‌تر به کلینیک دکتر زنان مراجعه کرده و از متخصصان ما مشاوره گرفته ویزیت شوید. مختصصان مجرب ما آماده ارائه خدمات به شما عزیزان هستند.
“کلینیک دکتر زنان” با جمعی از پزشکان متخصص و با تجربه در حوزه زنان و زایمان، خدمات جامع و به‌روزی را به مراجعین ارائه می‌دهد. این کلینیک با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین، به‌صورت اختصاصی به مسائل بهداشتی و پزشکی زنان، از جمله بارداری، زایمان، ناباروری و بیماری‌های زنان می‌پردازد. تیم پزشکی کلینیک، با دقت و دانش فراوان، در کنار مراجعین هستند تا با ارائه مشاوره‌های دقیق و خدمات تخصصی، به بهبود سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها کمک کنند.