آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟

سرطان رحم از بیماری‌های خطرناک و شایع میان زنان است که یکی از روش‌های درمانی آن شیمی درمانی است. شیمی درمانی با استفاده از داروهای ضد سرطان به تخریب سلول‌های بدخیم و کاهش رشد توده‌های سرطانی می‌پردازد؛ اما سؤال بسیار مهمی که مطرح می‌شود این است که آیا هر بیمارِ مبتلا به سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟ در این مقاله به نیاز هر بیمار سرطانی به شیمی درمانی و عواملی که این تصمیم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌پردازیم و با بررسی مزایا و معایب شیمی درمانی از دیدگاه بهترین دکتر سرطان رحم در تهران کمک می‌کنیم تا در مورد نقش آن در درمان سرطان رحم آگاهی یابید. در یک مقاله جامع از سایت کلینیک دکتر زنان با ما همراه باشید.

آیا سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد؟

آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد؟ پاسخ این سؤال بله است در واقع یکی از راه‌های درمان سرطان رحم در موارد پیشرفته و حاد، شیمی درمانی است. این روش درمانی ابتدا باید توسط پزشک متخصص تأیید سپس روی بیمار انجام شود. ولی بیایید کمی در مورد سرطان رحم اطلاعات کسب کنیم. سرطان رحم یکی از بیماری‌های شایع در زنان است که سیستم تولید مثل آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. زمانی که سلول‌های سالم رحم به سلول‌های ناسالم تبدیل می‌شوند، این بیماری ایجاد می‌شود. میزان بهبودی و نتیجه درمان سرطان رحم به میزان و گسترش بیماری، انواع آن و ویژگی‌های فردی بیمار بستگی دارد. پزشک معالج برای درمان سرطان رحم می‌تواند با توجه به وضعیت و شدت بیماری، شیمی درمانی را تجویز کند. شیمی درمانی یکی از روش‌های مورد استفاده در درمان سرطان رحم است که با استفاده از داروهایی که سلول‌های سرطانی را از بین می‌برند، انجام می‌شود. این داروها می‌توانند از طریق تزریق به رگ یا مصرف به صورت قرص از طریق دهان وارد جریان خون و در تمام بدن پخش شوند؛ به این ترتیب در مواردی که سرطان رحم در بخش‌هایی که جراحی به آنها دسترسی ندارد گسترش می‌یابد، شیمی درمانی به عنوان یک روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

شیمی درمانی برای بهبود سرطان رحم چگونه انجام می‌شود؟

اصلی‌ترین شیوه‌ای که پزشکان برای درمان سرطان رحم استفاده می‌کنند، تزریق دارو به رگ بیمار است؛ البته به یاد داشته باشید که اگر این داروها به شکل قرص تجویز شوند، از طریق گوارش جذب و وارد جریان خون می‌شوند. داروهای شیمی درمانی به سرعت در سیستم عروقی بدن گسترش می‌یابند؛ سپس به سلول‌های سرطانی که در سرتاسر بدن گسترده هستند، می‌رسند. ممکن است پزشکان برای اثربخشی این داروها، این چرخه را چندین بار تکرار کنند؛ به این معنی که داروها در مدت زمان مشخصی تزریق می‌شوند و بعد از آن یک دوره استراحت و مراجعه به پزشک برای ارزیابی و بررسی وضعیت بیمار صورت می‌گیرد. این چرخه تکرار می‌شود تا بهبود و کاهش سرطان رحم در بیمار حاصل شود. زمان و تعداد دوره‌های درمانی مورد نیاز به نوع سرطان، مرحله بیماری و ویژگی‌های فردی بیمار بستگی دارد.

درمان سرطان رحم به وسیله شیمی درمانی روش‌های گوناگونی دارد؛ از جمله تزریق داخل وریدی، مصرف قرص، استفاده از پماد و تزریق به بدن. معمولاً شیمی درمانی بیماران سرطانی در مراکز تخصصی همچون بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها صورت می‌‌گیرد. پس از اتمام درمان بیمار می‌تواند به خانه خود مراجعه کند؛ البته در برخی موارد پزشک از بیمار می‌خواهد تا مدت طولانی‌تری در بیمارستان بماند. در این مسیر، لحظات سختی وجود دارند و ممکن است روزهایی باشند که انرژی شما تحلیل برود و احساس خستگی و ناراحتی کنید. در این لحظات به بدن خود استراحت دهید و مراقب خود باشید.

 

در چه شرایطی از شیمی درمانی برای سرطان رحم استفاده می‌شود؟

استفاده از شیمی درمانی برای سرطان رحم به طور عمومی رایج نیست. با این وجود در شرایطی که سرطان رحم به مراحل پیشرفته‌تری رسیده باشد یعنی از رحم خارج شده و به سایر اعضای بدن گسترش یابد و عمل جراحی به تنهایی برای بهبودی کفایت نکند از شیمی درمانی استفاده می‌شود. شیمی درمانی علاوه بر درمان بیماری می‌تواند در جلوگیری از عود بیماری و گسترش آن به نقاط دیگر بدن مؤثر باشد. این روش درمانی تا به امروز نتایج بسیار خوبی به دست آورده است. نکته مهم این است که معمولاً شیمی درمانی در مراحل اول و دوم سرطان رحم استفاده نمی‌شود و به صورت یکی از روش‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:

• برای پیشگیری از بازگشت سرطان
• به صورت همزمان با پرتودرمانی به منظور افزایش کارایی درمان
• پس از انجام عمل جراحی به منظور اطمینان از پاکسازی کامل سلول‌های سرطانی از بدن بیمار

 

عوارض شیمی‌ درمانی برای سرطان رحم

شیمی درمانی سرطان رحم عوارض جانبی بسیاری دارد؛ اما همه بیماران با این عوارض مواجه نمی‌شوند؛ از طرفی کسانی که با عوارض جانبی روبه‌رو می‌شوند معمولاً با گذشت زمان و پس از پایان درمان بهبود می‌یابند. نوع و دوز شیمی درمانی تأثیر مستقیمی در اختلالات جانبی دارند. از سوی دیگر این عارضه‌ها در هر فرد به صورت متفاوتی ظاهر می‌شوند. از جمله عوارض جانبی شیمی درمانی سرطان رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عوارض خونی شیمی درمانی:

خون شامل سلول‌هایی مانند گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌هاست. وظیفه این سلول‌ها به ترتیب حفاظت از بدن در برابر سلول‌های سرطانی و میکروب‌ها، اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها و جلوگیری از خونریزی است. گاهی، شیمی درمانی سرطان رحم می‌تواند باعث اختلال در روند تولید خون در نخاع استخوان شود. در شیمی درمانی سرطان رحم عوارضی در سیستم خونی رخ می‌دهد که شامل موارد زیر است:

کم خونی: شیمی درمانی منجر به کم شدن تعداد طبیعی گلبول‌های قرمز در خون می‌شود و این موضوع می‌تواند منجر به کمبود اکسیژن در بدن شود و علائمی نظیر خستگی، ضعف، بی‌رنگی پوست و تنگی نفس را ایجاد کند.

کاهش پلاکت‌ها: شیمی درمانی می‌تواند باعث کاهش تعداد پلاکت‌ها در خون شود. پلاکت‌ها نقش مهمی در خونریزی و تشکیل لخته دارند؛ بنابراین کاهش آنها می‌تواند منجر به نزدیک شدن زمان خونریزی و سهولت بروز خونریزی شود.

کاهش گلبول‌های سفید: شیمی درمانی باعث کاهش تعداد گلبول‌های سفید در خون و در نتیجه ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود و بیمار را در برابر عفونت‌ها و میکروب‌ها حساس‌تر می‌کند.

• عوارض گوارشی شیمی درمانی:

درمان شیمیایی سرطان رحم باعث آسیب به حلق، مری و سلول‌های پوششی دهان می‌شود. این آسیب‌ها عوارض گوناگونی بر سیستم گوارش دارند؛ از جمله درد شکم، نفخ، تهوع و سوء هاضمه. در طول شیمی درمانی سرطان رحم مصرف غذاهای حاوی پروتئین و با ارزش غذایی بالا حائز اهمیت است. عوارض مرتبط با سیستم گوارش در شیمی درمانی سرطان رحم شامل موارد زیر است:

اسهال

یبوست

استفراغ و تهوع

آسیب به حلق و دهان

موارد فوق برخی عوارض ممکن هستند و هر فرد به شکل و شدت متفاوتی به درمان شیمیایی واکنش نشان می‌دهد. در نهایت درباره عوارض خاصی که تجربه می‌کنید مراجعه به پزشک حائز اهمیت است.

• عوارض مرتبط با سیستم عصبی:

دو مکانیزم اصلی دستگاه عصبی، شامل دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی محیطی است. انواع تومورهای مغزی به دستگاه و سیستم عصبی مرکزی آسیب می‌رسانند. درمان این نوع تومورها با روش‌های گوناگونی از جمله شیمی درمانی و رادیوتراپی امکان‌‌پذیر است. با این حال، باید توجه داشت که این روش‌های درمانی با برخی عوارض همراه هستند؛ اگر اختلالات عصبی دارید و شک دارید که سرطان رحم داشته باشید به سرعت این اطلاعات را با پزشک خود به اشتراک بگذارید. صدمات به بافت عصبی مرکزی می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:

سرگیجه و گیجی

تغییر در رفتارها

حساسیت بیش از حد

مشکل در درک اطلاعات و فراموشی

• عوارض مرتبط با پوست و مو و ناخن:

با رعایت راهکارهای زیر، می‌توان عوارضی را که در ناخن، پوست و مو به دنبال شیمی درمانی سرطان رحم بروز می‌کند کاهش داد. داروهای شیمی درمانی سرطان رحم از رشد نامتعادل سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند؛ اما توانایی تفکیک میان سلول‌های سالم و ناسالم را ندارند و می‌توانند رشد سلول‌های پوست، مو و ناخن را تحت تأثیر قرار دهند. به همین دلیل، بیماران سرطانی ممکن است با مشکل ریزش مو مواجه شوند. این عارضه تا مدت ۲ تا ۳ ماه برقرار می‌ماند و سپس رشد مجدد موها آغاز می‌شود.

اثرات شیمی درمانی سرطان رحم بر ناخن‌ها شامل موارد زیر است:

الف) خونریزی زیر مخاط ناخن

ب) لکه‌های تیره زیر ناخن

پ) توقف رشد ناخن

ت) کنده شدن ناخن‌ها به صورت یک به یک

اثرات شیمی درمانی سرطان رحم بر پوست شامل موارد زیر است:

الف) خشکی پوست

ب) حساسیت به نور آفتاب

پ) خارش پوست

ت) حساسیت

• عوارض جانبی جنسی:

اثرات جنسی شیمی درمانی سرطان رحم می‌تواند به اشکال گوناگونی از جمله حساسیت نسبت به عفونت‌ها، ناباروری و کاهش آرزوی جنسی ظاهر شود. داروهای شیمی درمانی سرطان رحم با هدف نابودی سلول‌های سرطانی با سرعت بالا طراحی شده‌اند. با این حال، این داروها ممکن است بر سلول‌های جنسی تأثیر بگذارند و منجر به تخریب سلول‌های تخمک در زنان و در نهایت باعث ناباروری شوند.

 

آیا در طول بارداری نیز سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد؟

می‌توان در طول بارداری از شیمی درمانی سرطان رحم استفاده کرد؛ اما این امر باید با دقت و توسط تیم درمانی متخصص مورد بررسی قرار گیرد. استفاده از شیمی درمانی در طول بارداری باید با توجه به نیازهای مادر و جنین و با ارزیابی دقیق مزایا و معایب آن صورت بگیرد.

در مواردی که شیمی درمانی ضروری است، معمولاً متخصصان سعی می‌کنند از داروهایی که کمترین تأثیر را بر جنین دارند استفاده کنند؛ اما همچنان باید در نظر داشت که برخی داروهای شیمی درمانی به جنین آسیب می‌رسانند و مشکلاتی ایجاد می‌کنند؛ بنابراین تصمیم نهایی درباره استفاده از شیمی درمانی در طول بارداری باید با مشورت پزشک و تیم درمانی اتخاذ شود.

به طور کلی، شیمی درمانی در سه ماهه دوم و سوم بارداری، پس از رشد کامل اندام‌های جنین، برای مادر و نوزاد بی‌خطر است. اما پرتو درمانی و هورمون درمانی باید تا زمان زایمان به تعویق افتد. همچنین دوز نهایی شیمی درمانی برای یک زن باردار باید تقریباً هشت هفته قبل از تاریخ زایمان تجویز شود.

پیش از هر تصمیمی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و او را در جریان وضعیت بارداری و سرطان‌تان قرار دهید. پزشک می‌تواند شما را در مورد گزینه‌های درمانی مناسب راهنمایی کند و اطلاعات دقیق‌تری در مورد خطرات و مزایای مربوط به شیمی درمانی در طول بارداری ارائه دهد. همچنین در صورت لزوم ممکن است پزشک شما را به یک تیم متخصص مراجعه‌کننده ارجاع دهد که تخصص و تجربه لازم برای مدیریت سرطان در دوران بارداری را دارد.

 

بررسی سرطان رحم و شیمی درمانی بر اساس درجه و مرحله بیماری

شیمی درمانی سرطان رحم بر اساس مرحله و درجه بروز بیماری از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر این عوامل گوناگونی وجود دارند که می‌توانند در انتخاب گزینه‌های درمانی تأثیرگذار باشند. برخی عوامل بروز بیماری عبارت‌اند از:

• نوع سرطان: نوع سرطان رحم نقش مهمی در تعیین درمان دارد. برخی از انواع سرطان رحم شامل سرطان غدد تخمدانی، سرطان غدد لخته‌ای و سرطان سلول‌های تخمدانی هستند.
• سن: سن بیمار در انتخاب روش‌های درمانی تأثیرگذار است. در صورتی که بیمار جوان باشد، گزینه‌های درمانی نسبت به بیماران مسن‌تر متفاوت می‌شود.
• سلامت کلی بیمار: وضعیت عمومی سلامت بیمار نیز در تعیین روش‌های درمانی نقش دارد. اگر بیمار به شرایطی مانند بیماری‌های قلبی، ریوی یا دیابت مبتلا باشد، گزینه‌های درمانی تغییر می‌کنند.
• تمایل به بارداری پس از درمان: تمایل بیمار به بارداری در آینده نیز بر انتخاب روش‌های درمانی تأثیرگذار است. برخی از درمان‌ها ممکن است بر امکان باروری بیمار تأثیر بگذارند.

 

مدت زمان و تعداد جلساتی که سرطان رحم به شیمی درمانی نیاز دارد؟

مدت زمانی که به شیمی درمانی نیاز است و تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم معمولاً به صورت دوره‌ای تعیین می‌شود در واقع بین هر جلسه شیمی درمانی معمولاً یک هفته یا بیشتر از یک هفته فاصله قرار می‌گیرد تا از عوارض جانبی شیمی درمانی جلوگیری شود. کموتراپی برای سرطان رحم، معمولاً به صورت هر سه هفته یک بار انجام می‌شود.

برنامه درمان شیمیایی برای هر بیمار بسته به داروهای تجویزشده و سایر عوامل، متفاوت است. با این حال، به طور کلی، مدت زمان شیمی درمانی سرطان رحم معمولاً بین سه تا شش ماه است. در صورت لزوم، ممکن است پس از گذشت مدتی، شیمی درمانی مجدداً تکرار شود. در مواردی که تومور به بافت‌های دورتر از رحم پخش نشده باشد (غیر متاستاتیک)، معمولاً شش دوره شیمی درمانی تجویز می‌شود.

 

سخن پایانی

در این مقاله بررسی کردیم که آیا سرطان رحم نیاز به شیمی درمانی دارد یا نه. مانند هر نوع سرطان دیگری، سرطان رحم نیز نیازمند بررسی و غربالگری منظم است تا در صورت وجود مشکل به سرعت تشخیص و درمان شود. برای درمان این نوع سرطان، روش‌های متعددی وجود دارد که با توجه به پیشرفت و نوع سرطان، پزشک متخصص بهترین روش را انتخاب می‌کند. می‌دانم که شیمی درمانی یکی از بخش‌های سخت و دشوار این مسیر است و این فرایند ممکن است باعث خستگی، ناراحتی و ناامیدی‌تان شود؛ اما بدانید که هیچ وقت تنها نیستید؛ بلکه خانواده و دوستان به شما علاقه‌مندند و آماده‌اند در هر لحظه حمایت‌تان کنند.