علت درد بعد از عمل کیست تخمدان: ناشناخته‌های مرموز کیست تخمدان

کیست درون تخمدان یک کیسه حاوی مایع است اغلب روی یک تخمدان و در مواردی نیز روی هر دو تخمدان ظاهر می‌شود. در بیشتر مواقع، این کیست‌ها بدون ضرر هستند و سلامتی و باروری فرد مبتلا را مورد هدف قرار نمی‌دهند.  معمولاً علائم و درد ناشی از این عارضه، پس از عمل جراحی سیستکتومی توسط بهترین دکتر کیست تخمدان از بین خواهد رفت. بااین‌حال افرادی نیز هستند که با عارضه درد پس از عمل مواجه می‌شوند. در ادامه، بررسی می‌کنیم که آیا عمل کیست تخمدان درد دارد؟

کیست تخمدان چیست ؟

کیست داخل تخمدان یک کیسه محتوی مایع و یا سایر بافت‌ها است که روی تخمدان‌ها تشکیل می‌شود. تعداد این کیسه‌ها می‌تواند بسیار متنوع باشد؛ از یک عدد تا چندین مورد در موارد پلی‌کیستیک. در بیشتر مواقع این کیست‌ها بدون هیچ مداخله درمانی به‌مرور از بین می‌روند.

اما اگر سرطانی و یا از نوع خوش‌خیم غیرعملکردی (کیست‌های آندومتریوز، کیست‌های درموئید و سیستادنوما) باشند، ممکن است با درد و علائم همراه باشند و نیاز به درمان و پیگیری داشته باشند. علت درد داشتن بعد از عمل‌کردن کیست درون تخمدان، عموماً در موارد غیر خوش‌خیم که نیاز به برداشتن تخمدان‌ها نیز است، دیده می‌شود. اما الزاماً آیا عمل‌شدن کیست درون تخمدان درد دارد؟

پاسخ قطعاً منفی خواهد بود؛ زیرا در بیشتر مواقع کیست‌های تخمدان خوش‌خیم هستند و از بین می‌روند و یا اینکه با درمان‌های دارویی بهبود پیدا خواهند کرد و نیازی نیست که تخمدان‌ها را نیز برداریم و در پی آن با درد پس از عمل جراحی، مواجه شویم.

چند علت اصلی و مهم ایجاد کیست‌های تخمدان در زنان

به‌وجودآمدن کیست‌های تخمدان علل بسیار متنوع و مختلفی دارد و موارد زیادی می‌تواند در ایجاد و گسترش آن دخیل باشد. به‌عنوان‌مثال در دسته کیست‌های خوش‌خیم عملکردی، کیست‌های فولیکولی و کیست‌های جسم زرد را داریم که هر دو آن‌ها پس از مدتی از بین خواهند رفت.

کیست فولیکولی به دلیل عدم آزادشدن تخمک از فولیکول خود و ایجاد کیسه حاوی مایع رخ می‌دهد و کیست جسم زرد نیز زمانی ایجاد می‌شود که فولیکول پاره‌شده پس از تبدیل به جسم زرد از بین نرود و در عوض با مایع پر شود. در هر دو این موارد، پس از گذشت چند هفته، کیسه‌های حاوی مایع از بین خواهند رفت.

در برخی از موارد نیز علت ایجاد کیست کمی پیچیده‌تر است و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. در چنین شرایطی ممکن است عارضه‌های بعد از عمل گریبان‌گیر شما شود و به دنبال علت درد داشتن بعد از عمل‌کردن کیست داخل تخمدان باشید. برخی از شایع‌ترین علل ایجاد کیست داخل تخمدان عبارت‌اند از:

اختلالات ناشی از هورمون‌ها، مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک؛

تخمک‌گذاری یا استفاده از داروها برای تحریک تخمک‌گذاری؛

اندومتریوز؛

بیماری التهابی لگن؛

سرطان.

کیست تخمدان چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر علائمی نظیر درد شدید هنگام قاعدگی، خون‌ریزی غیرنرمال(شدید و یا بسیار کم)، لکه بینی و دوره قاعدگی غیرمنظم دارید، می‌توانید به وجود کیست تخمدان شک کنید. پس از مراجعه به پزشک متخصص زنان و معاینه فیزیکی، ممکن است روش‌های تشخیصی بهتر برای درک وضعیت سلامتی تخمدان‌ها تجویز شود.

به‌عنوان‌مثال سونوگرافی، تصویربرداری رادیولوژیکی و انجام آزمایش‌های چکاپ هورمونی می‌تواند در تشخیص بهتر و تجویز روش درمانی مناسب به پزشک معالج شما کمک کند. اسکن اولتراسوند لگن، اعم از ترانس شکمی یا ترانس واژینال در سونوگرافی شکمی، وضعیت تخمدان‌ها را نمایان می‌کند.  MRI، توموگرافی کامپیوتری و CT اسکن از روش‌های تصویربرداری هستند که وضعیت بافت‌های شکم و لگن را از نظر میزان درگیری به‌خوبی نمایان می‌کند.

آیا عمل‌کردن کیست تخمدان ضروری است؟

همان‌طور که اشاره شد، عمل سیستکتومی برای همه افراد مبتلا به کیست درون تخمدان ضروری و الزامی نیست و در موارد بسیار زیادی یا به طور خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند و یا با درمان‌های دارویی رفع می‌شود. علت ایجاد کیست‌ها هر چیزی که باشد ممکن است پس از عمل جراحی، فرد مبتلا به درد ناحیه زیر شکمی شود.

این درد نیز می‌تواند علل مختلفی داشته باشد و در برخی موارد گذرا باشد و اهمیت چندانی نداشته باشد. هر چند که مبتلا شدید ، ضروری است علت درد را پیدا کنید و نسبت به آن هوشیار باشد.

بااین‌حال اگر شما شرایط خاصی دارید به‌هیچ‌عنوان به دنبال این نباشید که آیا عمل‌کردن کیست درون تخمدان درد دارد یا خیر؛ قطعاً سلامتی شما ارزش بسیار بیشتری دارد تا دردهای گذرا و قابل التیام. برخی از مواردی که انجام جراحی به آن‌ها توصیه می‌شود عبارت‌اند از:

اگر کیست‌ها هر دو تخمدان را با شدت بسیار بالا درگیر کرده است؛

اگر به طور مداوم درحال‌رشد است و تغییر سایز می‌دهد؛

اگر باعث دردهای بسیار شدید می‌شود؛

اگر در سونوگرافی غیرطبیعی و سرطانی تشخیص‌داده‌شده است؛

اگر در باروری شما اختلال ایجاد کرده است؛

اگر سابقه پزشکی و یا خانوادگی خطرناک داشته‌اید؛

و چنانچه پس از چندین دوره قاعدگی، از بین نمی‌رود و پایدار است.

انواع سیستکتومی و آیا عمل کیست تخمدان درد دارد؟

عمل سیستکتومی تخمدان برای ازبین‌بردن کیست داخل تخمدان‌ که غیر سرطانی است انجام می‌شود و تخمدان‌ها دست‌نخورده باقی می‌مانند. اگر کیست‌ها سلامتی فرد مبتلا را به خطر بیندازند و یا سرطانی باشند، ممکن است نیاز باشد که یک یا هر دو تخمدان نیز طی عمل برداشته شوند.

اگر به هر دلیلی نیاز باشد که کیست‌ها از روی تخمدان برداشته شوند، جراح متخصص زنان، بسته به شرایط بیمار، دو روش را برای انجام این کار توصیه می‌کند که هر کدام ممکن است معایب و مزایای خاص خود را داشته باشد. علت درد بعد از عمل‌کردن کیست داخل تخمدان اگر مرتبط با عوامل داخلی و بافت تخمدان نباشد، با نوع عمل سیستکتومی در ارتباط خواهد بود. این دو نوع عمل سیستکتومی عبارت‌اند از:

سیستکتومی تخمدان به روش لاپاراسکوپی:

در این روش، جراح به‌واسطه ایجاد سه سوراخ کوچک در شکم، لاپراسکوپ و ابزار جراحی خود را وارد محفظه شکم و لگن بیمار می‌کند. لاپراسکوپ که حاوی یک لوله که سر آن دوربینی تعبیه شده است، به جراح کمک می‌کند تا بتواند فضای داخل شکمی را به‌خوبی مشاهده کند و بتواند کیست‌ها و یا تخمدان‌ها را خارج کند.

در نهایت سوراخ‌های ایجاد شده با کمک بخیه بسته می‌شوند. زمان بستری برای چنین عمل سیسکتومی معمولاً ۲۴ ساعت خواهد بود و بعد از آن می‌توانید فعالیت‌های همیشگی خود را انجام دهید. بااین‌حال نیاز است تا به مدت ۲ الی ۴ هفته از انجام کارهای دشوار و سنگین خودداری کنید.

در این روش از گاز کربن‌دی‌اکسید برای دسترسی بهتر به تخمدان‌ها استفاده می‌شود. این گاز توسط جدار شکمی جذب خواهد شد و معمولاً پس از ۷۲ ساعت کاملاً از بین خواهد رفت. علت درد بعد از عمل‌شدن کیست داخل تخمدان در اغلب مواقع می‌تواند باقی‌ماندن مقداری گاز در محفظه شکمی باشد.

سیستکتومی تخمدان به روش لاپاراتومی:

اگر کیست‌ در تخمدان سرطانی باشد، به‌شدت رشد کرده و بزرگ شده باشد و یا بافت‌های اطراف تخمدان را نیز درگیر کرده باشد، بهتر است از روش سیستکتومی لاپاراتومی استفاده شود. در این روش برخلاف لاپراسکوپی، یک برش کوچک در ناحیه زیرین شکمی ایجاد می‌شود تا جراح دسترسی بهتری به محفظه شکمی و تخمدان‌ها داشته باشد.

در این روش معمولاً در حین عمل نمونه‌ای از مایعات و بافت برداشته شده برای بررسی وجود سرطان فرستاده می‌شود و در صورت تأیید، علاوه بر کیست‌ها، بافت بیشتری از اطراف تخمدان، برداشته خواهد شد تا هیچ سلول سرطانی باقی نماند.

در غیر این صورت پزشک کار خود را تمام کرده و برش ایجاد شده را با کمک بخیه و منگنه به هم پیوند می‌دهد. علت درد بعد از عمل‌کردن کیست داخل تخمدان به روش لاپاراتومی می‌تواند به دلیل سندرم تخمدان باقی‌مانده (ORS)  باشد.

سندرم تخمدان باقیمانده ؛ علت درد بعد از عمل کیست تخمدان

اگر کیست‌های تخمدان ایجادشده سرطانی باشند و یا علل دیگری داشته باشد که پزشک تشخیص دهد برای سلامتی فرد مبتلا مضر است، پیشنهاد می‌کند که تخمدان‌ها نیز برداشته شوند. در چنین حالتی در حین عمل، پزشک معالج یک و یا هر دو تخمدان بیمار را برمی‌دارد.

این عارضه در افرادی که سابقه اندومتریوز، چسبندگی تخمدان و چسبندگی بافت لگنی به دلیل جراحی‌های قبلی دارند و یا مواردی که تخمدان‌ها در جای صحیح خود قرار نگرفته‌اند رخ می‌دهد. دلیل آن هم این است که پزشک جراح متخصص در حین برداشتن تخمدان، ممکن است مقداری از بافت تخمدان را در جای خود باقی گذاشته باشد. سندرم سندرم تخمدان باقیمانده ناشی از به‌جای‌ماندن بخشی از بافت، می‌تواند علت درد بعد از عمل‌کردن تخمدان باشد.

بنابراین آیا عمل‌شدن کیست درون تخمدان درد دارد؟ پاسخ قطعاً منفی است؛ زیرا گازهای مازاد موجود در لگن پس از مدت کوتاهی از بین خواهد رفت و سندرم باقی‌مانده تخمدان نیز قرار نیست در تمام افرادی که دست به جراحی می‌زنند رخ دهد.

پس از عمل سیستکتومی چه اقداماتی باید انجام شود؟

بعد از عمل جراحی تقریباً به مدت یک شب بستری خواهید شد؛ البته اگر جراحی باز و یا لاپاراکتومی انجام دهید، ممکن است به مدت بیشتری نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید. بعد از جراحی به هر دو روش، ممکن است احساس درد ناشی از برش‌های ایجادشده و یا تجمع گاز درون محفظه شکمی داشته باشید جای نگرانی نیست.

بعد از اینکه از اتاق ریکاوری به اتاقِ بخش، انتقال داده شوید به طور مرتب فشارخون، ضربان قلب و سایر علائم حیاتی شما بررسی خواهند شد. اگر به دلیل وجود سرطان، این عمل جراحی تخمدان را انجام داده باشید ممکن است نیاز باشد تا مدت‌زمان بیشتری بستری باشید و در این حین، چکاپ خونی نیز انجام دهید.

بعد از اینکه برای ترخیص آماده شده باشید، پزشک به شما برخی توصیه‌های لازم را ارائه خواهد داد تا برای ویزیت بعدی آماده شوید. برخی از این اقدامات شامل:

زمانی که می‌توانید دوش بگیرید یا حمام کنید؛

چگونه از برش ایجادشده روی شکم مراقبت کنید؛

چه تغییراتی باید در فعالیت‌های عادی خود ایجاد کنید؛

چه زمانی باید برای ویزیت بعدی معاینه شوید؛

میزان خونریزی واژینال یا سایر علائمی که می‌توانید در طول بهبودی خود انتظار داشته باشید؛

چه داروهایی را می‌توانید برای درد و ناراحتی مصرف کنید؛

چه زمانی می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید؛

چه زمانی می‌توانید به سرکار برگردید و فعالیت‌های عمومی خود را از سر بگیرید.

با مشاهده چه علائمی باید با پزشک خود تماس بگیرید؟

بعد از عمل سیستکتومی تخمدان مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است در ناحیه برش داده شده احساس درد و سوزش کنید و کاملاً طبیعی است. البته شدت این درد کاملاً معقول است و در بازه‌های زمانی مختلف، تخفیف و یا تشدید می‌یابد.

بعد از عمل لاپراسکوپی و لاپراکتومی ممکن است تا حدود ۱۲ هفته نتوانید فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرید و ورزش کنید. بااین‌حال، با مشاهده برخی از علائم پس از عمل جراحی نیاز است تا به‌زودی با پزشک معالج خود تماس بگیرید و یک قرار ملاقات را تنظیم کنید. برخی از این علائم نگران‌کننده عبارت‌اند از:

خونریزی شدید واژینال؛

درد شدید، التهاب زیاد، چرک و یا تورم در شکم؛

درجه حرارت بالا (تب)؛

ترشحات تیره یا بوی بد واژن؛

ادرار دردناک و یا عدم ادرار؛

تورم، درد و یا ایجاد ضربان در پاها؛

درد و گرفتگی لگن.

مزایای عمل سیستکتومی تخمدان

مزیت اصلی سیستکتومی تخمدان این است که پزشک شما یک کیست بالقوه مضر یا دردناک را از تخمدان شما خارج می‌کند. کیست‌های تخمدان می‌توانند سرطانی باشند، به‌خصوص زمانی که بعد از یائسگی ایجاد شوند. برخی عوارض دیگر کیست‌های تخمدان اضافی عبارت‌اند از:

کیست در تخمدان پاره شده: ممکن است کیست داخل تخمدان باز شود (پاره می‌شود) و باعث درد شدید می‌شود.

پیچ‌خوردگی تخمدان: وزن کیست باعث می‌شود که تخمدان به سمت خود بپیچد که ممکن است جریان خون به تخمدان را قطع کند. این عارضه می‌تواند منجر به ازدست‌دادن کامل تخمدان شود و بسیار دردناک است.

جراحان سیستکتومی، معمولاً روش لاپاراسکوپی را ترجیح می‌دهند؛ زیرا کمتر تهاجمی است و روند بهبودی آن آسان‌تر است. اما در برخی موارد، جراح شما ممکن است نیاز به انجام سیستکتومی شکمی بازداشته باشد. درحالی‌که این یک جراحی تهاجمی‌تر است، اما مزایای برداشتن کیست تخمدان بر خطر جراحی بیشتر است.

معایب عمل سیستکتومی تخمدان

خطر برداشتن کیست تخمدان بسیار کم و ناچیز است و مزایای آن بسیار بیشتر از معایب و خطرات آن است. بااین‌حال ممکن است مانند هر عمل جراحی دیگر، مشکلاتی را نیز همراه داشته باشد. اگر درگذشته اندام‌های لگن یا ناحیه شکم خود را جراحی کرده‌اید، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض سیستکتومی تخمدان قرار داشته باشید.

بنابراین حتماً با پزشک معالج خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که خطرات جراحی را درک می‌کنید و با ذهن آماده برای این جراحی اقدام می‌کنید. برخی دیگر از معایب این جراحی عبارت‌اند از:

عفونت؛

تحریک در محل برش؛

آسیب به بافت‌های اطراف یا تخمدان و لوله فالوپ؛

خون‌ریزی؛

واکنش آلرژیک به بیهوشی؛

لخته‌شدن خون؛

بازگشت کیست پس از عمل جراحی؛

و گاهی منشأ و علت درد بعد از عمل‌کردن کیست داخل تخمدان می‌‌تواند یکی از عوارض این جراحی باشد.

آیا عمل کیست تخمدان می‌تواند سبب ناباروری شود؟

عمل سیستکتومی و یا لاپاراسکوپی کیست تخمدان به‌هیچ‌عنوان باعث ناباروری نخواهد شد. بااین‌حال، شرایطی که باعث ایجاد کیست تخمدان می‌شود، می‌تواند در شانس باروری فرد مبتلا تأثیرگذار باشد. به‌عنوان‌مثال، آندومتریوز و PCOS (سندرم تخمدان پلی‌کیستیک) از جمله علت‌های ایجاد کیست تخمدان هستند که می‌توانند بر میزان باروری فرد اثر بگذارند.

گاهی اوقات علت درد می‌تواند به دلیل آسیب وارده به لوله فالوپ و یا تخمدان باشد که اگر میزان آن شدید باشد، ممکن است بر میزان باروری مؤثر باشد. اگر در حین این عمل نیاز باشد که یکی از تخمدان‌ها نیز برداشته شود، ممکن است در آینده شانس بارداری شما را تحت‌الشعاع قرار دهد.

بااین‌حال، سلامتی باید از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد؛ اما اگر شانس بارداری برای شما بسیار مهم است جای نگرانی است. اگر آسیب واردشده باعث شود این شانس کاهش پیدا کند و یا یک یا دو تخمدان شما برداشته شود، می‌توانید از روش‌های دیگر برای بارداری اقدام کنید. به‌عنوان‌مثال، کاشت تخمک اهدایی می‌تواند یکی از روش‌هایی باشد که بتوانید در آینده باردار شوید.

سخن آخر

کیست تخمدان یکی از عارضه‌های شایع در دستگاه تناسلی زنان است که ممکن است بارها در طی زندگی خود به آن مبتلا شوند. همان‌طور که اشاره شد بیشتر این کیست‌ها پس از مدتی از بین می‌روند و یا در غیر این صورت نیز خطری برای سلامتی فرد و یا باروری وی ندارد.

در موارد خطرناک ممکن است پزشک توصیه کند تا عمل سیستکتومی تخمدان را انجام دهید؛ انتخاب روش جراحی تا حد زیادی به شرایط شما بستگی خواهد داشت. در این مطلب توضیح دادیم که علت درد بعد از عمل کیست تخمدان چه مواردی ممکن است باشد. بنابراین نیازی نیست که نگران این باشید که آیا عمل کیست تخمدان درد دارد یا خیر؛ در وهله اول بهتر به دنبال راه درمان و بهبودی کامل باشید.