دهانه رحم در بارداری

بیماری نارسایی دهانه رحم در بارداری همراه با خونریزی‌ است و یک خطر جدی برای سلامت مادر و جنین محسوب می‌شود. با شناخت عوامل تهدید کننده نارسایی گردن رحم و رعایت برخی نکات ساده، می‌توانید عارضه‌های این بیماری خطرناک را کاهش دهید. با مشاهده علائم نارسایی سرویکس در بارداری به یک کلینیک درمانی معتبر مراجعه کنید. شاید برای شما نیز سوال باشد که چگونه می‌توان از بروز نارسایی گردن واژن در بارداری جلوگیری کرد؟ پزشک جهت درمان نارسایی سرویکس از چه روش‌هایی استفاده می‌کند؟ در ادامه همراه ما باشید تا سوالات شما را بررسی کنیم.

نشانه‌های نارسایی دهانه رحم در بارداری را بشناسید

لازم است بدانید که نارسایی گردن واژن در بارداری در هفته‌های اول به صورت مشخص نمایان نمی‌شود و در واقع مهم‌ترین نشانه‌های نارسایی گردن رحم در سه ماهه دوم بارداری بروز می‌کنند‌. اگر در طول زندگی خود سابقه نارسایی سرویکس را داشته‌اید، با مشاهده علائم زیر در اولین فرصت ممکن به یک متخصص زنان مراجعه کنید.

● خونریزی‌ به صورت لکه بینی
خونریزی‌ از مجرای واژن در طول بارداری کاملا غیر طبیعی است و نشانه‌ اصلی جهت وجود نارسایی در گردن واژن در نظر گرفته می‌شود. خونریزی‌ در دوران بارداری با خونریزی قاعدگی تفاوت زیادی دارد. بیماران مبتلا به نارسایی سرویکس این علامت را به صورت لکه بینی‌های نامنظم تجربه می‌کنند.

● انتشار درد در لگن و کمر
زنان باردار دارای نارسایی گردن رحم از دردهای شدید یا مزمن ناحیه شکم و کمر خبر می‌دهند. برخی از بیماران به اشتباه این دردهای طاقت فرسا را ناشی از عوارض طبیعی بارداری در نظر می‌گیرند.

● حس گرفتگی عضلات شکمی
بهتر است بدانید که نارسایی گردن واژن در بارداری موجب سفتی عضلات شکم می‌‌شود. پزشک زنان در حین لمس ناحیه رحم این بیماران یک قسمت سفتی احساس می‌کند. در کل گرفتگی عضلات شکم می‌تواند باعث ایجاد دردهای نسبتا خفیف در ناحیه زیر شکم شود.

● خروج ترشحات غیر طبیعی از واژن
زنان باردار مبتلا به نارسایی دهانه رحم ترشح ترکیبات بد بو از مجرای واژن را تجربه می‌کنند. این مایعات قوام پایینی دارند و خروج آن اصلی‌ترین دلیل جهت وجود عفونت در رحم بیمار است.

 

عوامل خطر برای نارسایی گردن واژن در بارداری

با شناخت دلایل ایجاد کننده نارسایی دهانه رحم در بارداری می‌‌توانید از پیشرفت این عارضه‌ خطرناک جلوگیری کنید. مصرف برخی داروهای مضر و وجود سابقه خانوادگی از مهم‌ترین عوامل خطر نارسایی گردن رحم هستند. در ادامه دیگر عوامل خطر این نارسایی‌ خطرناک در بارداری را بررسی می‌کنیم.

● وجود نقص مادرزادی در ساختار دهانه رحم که تنها با انجام عکس برداری مشخص می‌شود.
● سابقه انجام عمل جراحی رحم به دلیل وجود عارضه‌های دیگر در این اندام احتمال بردز نارسایی رحم را افزایش می‌دهد.
● کوتاه بودن طول رحم یکی از دلایل نارسایی این اندام است. در این صورت مادر باردار نمی‌تواند از جنین خود به صورت ایمن محافظت کند.
● سابقه زایمان پر خطر یا تولد جنین مرده یک عامل خطر اصلی جهت نارسایی محسوب می‌شود.
● سابقه آسیب به دیواره گردن رحم در طی انجام عمل جراحی یا نمونه برداری.
● سابقه مصرف هورمون دی اتیل استیل‌بسترول به هدف ایجاد بارداری.
● وجود عفونت‌های ویروسی و باکتریایی در اندام رحم احتمال نارسایی سرویکس را افزایش می‌دهد.
● مصرف دخانیات و الکل در گذشته ارتباط مستقیمی با بروز نارسایی سرویکس در بارداری دارد.

 

عوارض نارسایی دهانه رحم در بارداری

بهتر است بدانید که نارسایی دهانه رحم در بارداری خطرات زیادی را به دنبال دارد و سلامت مادر و جنین را تهدید می‌کند. با بروز نارسایی در سرویکس، احتمال زایمان زودرس افزایش می‌یابد و مادر در معرض خطرات جسمانی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین عوارض ناشی از نارسایی سرویکس در حاملگی را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

● آسیب به ساختار رحم مادر
نکته مهم این که نارسایی سرویکس باعث بروز التهاب در این اندام می‌شود و رحم مادر را در موقعیت‌های خطرناکی قرار می‌دهد. برخی از مادران باردار در صورت نارسایی سرویکس، پارگی رحم را تجربه می‌کنند.

● خونریزی‌ داخلی مادر
تغییر در ساختار آناتومی رحم باعث بروز اختلال در دستگاه گردش خون مادر می‌شود. در این حالت مقدار زیادی خون از رگ‌های مادر به فضای شکن پشت پیدا می‌کند؛ در صورت عدم درمان خونریزی داخلی، مادر در حالت شوک قرار می‌گیرد.

● عفونت دستگاه تولید مثل مادر
بسیاری از بیماران که نارسایی گردن واژن در بارداری را تجربه می‌کنند، در آینده دچار انواع عفونت‌های خطرناک می‌شوند. بروز این عفونت‌ها در مادر باردار می‌تواند احتمال بارداری مجدد را تا میزان بالایی کاهش دهد.

● زایمان زودرس جنین
خروج زودتر از زمان موعود جنین از مجرای واژن را زایمان زودرس می‌نامند. نوزادی که در این موقعیت متولد می‌شود به مراقبت‌های زیادی نیاز دارد تا زنده بماند؛ زیرا اندام‌های عملکردی آن به خوبی تکامل نیافته‌اند.

● مرده زایی و خروج جنین مرده
نارسایی گردن رحم ممکن است شرایط نامطلوبی را برای جنین داخل رحم ایجاد می‌کند. در این صورت نیازهای تغذیه‌ای جنین به خوبی تأمین نمی‌شود و احتمال مرگ آن افزایش می‌یابد.

 

شیوه‌های تشخیص درست نارسایی گردن واژن در بارداری

بررسی نارسایی دهانه رحم در بارداری جهت پیشگیری از بروز عوارض این بیماری اهمیت بالایی دارد. پزشک متخصص پس از معاینه وضعیت جسمانی جهت تشخیص دقیق‌تر انجام تست‌های تشخیصی را تجویز می‌کند. در ادامه مهم‌ترین روش‌های تشخیص نارسایی سرویکس در هفته‌های مختلف بارداری را مرور می‌کنیم.

● تست سونوگرافی ترانس واژینال
سونوگرافی ترنس واژینال یکی از بهترین شیوه‌های آزمایشگاهی است که پزشک متخصص جهت تشخیص نارسایی گردن واژن در بارداری تجویز می‌کند. پزشک با انجام این تست بیرون زدگی‌های غشای گردن رحم را مورد بررسی قرار می‌دهد. متخصص در این روش یک لوله باریک را وارد دهانه رحم بیمار می‌کند و یا کمک تابش امواج صوتی ناهنجاری رحم را بررسی می‌کند.

● معاینه لگن توسط متخصص زنان
پزشک جهت انجام این کار گردن رحم را به صورت چشمی معاینه می‌کند و موقعیت کیسه آمینوتیک را مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که مقداری از کیسه آمینوتیک وارد دهانه رحم یا مجرای واژن شده باشد، به احتمال زیاد سرویکس بیمار دارای نارسایی است. متخصص زنان با انجام این تست، انقباض گردن رحم را اندازه‌گیری می‌کند و احتمال زایمان زودرس را تشخیص می‌دهد.

● انجام تست‌های آزمایشگاهی
این تست پس از مشاهده قسمت‌هایی از کیسه آمینوتیک در کانال رحم انجام می‌شود. بیمارانی از تست‌های آزمایشگاهی استفاده می‌کنند که دهانه واژن و رحم آن‌ها دارای التهاب و تورم باشد. متخصص زنان جهت انجام این تست مقداری از مایع کیسه آمینوتیک را نمونه برداری می‌کند و به آزمایشگاه ارجاع می‌دهد.

 

نحوه‌ درمان اصولی نارسایی دهانه رحم در بارداری

پزشک متخصص پس بررسی علت نارسایی دهانه رحم در بارداری شیوه‌های درمانی متفاوتی را به شما پیشنهاد می‌دهد. همچنین شدت عارضه و وضعیت جسمانی بیمار اهمیت بالایی در تصمیم گیری پزشک دارند. در ادامه رایج‌ترین روش‌های درمان نارسایی سرویکس در بارداری را بررسی می‌کنیم.

• مصرف داروهای پروژسترون
در صورتی که نارسایی سرویکس شما علت زمینه‌ای داشته باشد، پزشک متخصص جهت درمان نارسایی گردن واژن در حاملگی تزریق وریدی پروژسترون را تجویز می‌کند. همچنین مصرف مرتب مکمل‌های پروژسترون به بیمارانی که سابقه بیماری‌های زخمی را دارند نیز توصیه می‌شود.
پزشک زنان با توجه شرایط بیماری، ممکن است پروژسترون درمانی را از سه ماهه دوم یا سوم بارداری شروع کند‌. داروی هیدروکسی پروژسترون کاپروات رایج‌ترین هورمونی است که جهت پیشگیری از زایمان زودرس یا بروز نارسایی دهانه رحم تجویز می‌شود. مدت زمان دوره‌های تزریق این هورمون طبق نظر پزشک تعیین می‌شود.

• انجام سونوگرافی
پزشک سابقه پزشکی شما را از نظر وجود بیماری خاص یا مشکلات بارداری بررسی می‌کند و در صورت نیاز انجام سونوگرافی‌های مرتب را پیشنهاد می‌دهد. پزشک متخصص انجام معاینه‌ سونوگرافی برای مادران پر خطر را در هفته ۱۶-۲۴ بارداری به صورت دو هفته یک بار توصیه می‌کند.
پزشک با انجام سونوگرافی سلامت جنین و رحم مادر را مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که پزشک وجود ناهنجاری مانند کوتاهی رحم را تشخیص دهد انجام سرکلاژ دهانه رحم را توصیه می‌کند. سونوگرافی در بارداری یک فاکتور تهدید کننده برای سلامت جنین است؛ بنابراین جهت انجام این تست یا پزشک متخصص مشورت کنید.

• انجام سرکلاژ دهانه رحم
پزشک متخصص با سرکلاژ دهانه رحم از زایمان زودرس در بیماران دارای سابقه پزشکی یا کوتاهی سرویکس استفاده می‌کند. در این روش درمانی دهانه رحم به صورت محکم بخیه می‌شود؛ پزشک باز کردن این بخیه را در ماه آخر بارداری یا هنگام زایمان جنین انجام می‌دهد.
سرکلاژ کردن دهانه رحم به تمام بیماران دچار نارسایی گردن واژن در بارداری توصیه نمی‌شود. به عنوان نمونه برخی افراد دارای بیماری زمینه‌ای یا مادران دارای جنین‌های دوقلو نمی‌توانند دهانه رحم خود را سرکلاژ کنند. جهت انجام سرکلاژ رحم از پزشک متخصص خود مشورت بگیرید.

نحوه جلوگیری‌ از نارسایی گردن واژن در بارداری

با رعایت برخی نکات ساده می‌توانید احتمال بروز نارسایی دهانه رحم در بارداری را کاهش دهید. اهمیت به این عوامل مراقبتی باعث تضمین سلامتی شما و جنین‌تان می‌شود‌. در ادامه مهم‌ترین مراقبت‌هایی که از بروز نارسایی سرویکس در بارداری جلوگیری می‌کنند را به شما آموزش می‌دهیم.

• کمبود تغذیه‌ای خود را برطرف کنید
رعایت رژیم غذایی در دوران بارداری احتمال بروز مشکلات رحمی در حاملگی را کاهش می‌دهد. از مصرف چربی‌های ترانس و ترکیبات شیمیایی در این دوران دوری کنید و موادغذایی سالم و تازه را در برنامه غذایی خود قرار دهید. همچنین در صورت نیاز و با مشورت پزشک انواع مکمل‌‌های ویتامینی، کلسیم و آهن را به صورت مرتب مصرف کنید.

• افزایش وزن خود را کنترل کنید
متخصصان افزایش وزن ۱۰-۱۶ کیلوگرمی در طول بارداری برای مادرانی که سابقه زایمان دارند را معیار مناسبی تعریف می‌کنند. چاقی مفرط دلیل اصلی بروز نارسایی رحمی در حاملگی است که باید کنترل شود. انجام ورزش‌های سبک هوازی به مدت چند دقیقه در طول روز به تناسب اندام شما کمک می‌کند.

• مصرف مشروبات الکلی و دخانیات را کنار بگذارید
احتمال بروز ناهنجاری رحمی در مادرانی که سابقه مصرف الکل و سیگار را دارند، به میزان قابل توجهی بیش‌تر است. ترکیبات موجود در الکل و دود سیگار تاثیرات منفی زیادی بر سلامت جنین دارد. اگر به سلامتی جنین خود اهمیت می‌دهید، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و استعمال دخانیات را ترک کنید.

• داروهای خود را با مشورت پزشک مصرف کنید
انواع قرص‌های آرام بخش، تقویتی و… را تنها با مشورت پزشک مصرف کنید. استفاده از برخی داروهای صنعتی، فرایند تکامل جنین را با اختلال مواجه می‌کند و نقش مهمی در ایجاد نارسایی‌های رحمی دارد.

• تحت مراقبت پزشک متخصص قرار بگیرید
پیش از اقدام به بارداری تحت نظر یک متخصص ماهر قرار بگیرید و به توصیه‌های آن اهمیت دهید. در طی مراجعه به متخصص زنان سابقه پزشکی خود را به صورت کامل برای پزشک بیان کنید. متخصص جهت بررسی دقیق‌تر وضعیت شما انجام تست‌های تشخیص لازم را پیشنهاد می‌دهد.

• عفونت رحم را جدی بگیرید
وجود عامل بیماری‌زای عفونی در مجرای واژن و رحم مادر می‌تواند باعث بروز نارسایی سرویکس شود. جهت پیشگیری از بروز نارسایی دهانه رحم، به علائم عفونت‌های ویروسی و باکتریایی در رحم اهمیت دهید. برای این کار به پزشک زنان مراجعه کنید تا داروهای درمانی لازم را برای شما تجویز کند.

 

وضعیت دهانه رحم در هفته اول بارداری

تغییرات دهانه رحم در بارداری از هفته اول حاملگی شروع می‌شود. در هفته اول بارداری دیواره رحم شما ریزش می‌کند و از بدن خارج می‌شود. این خونریزی آخرین قاعدگی شما تا پایان دوره بارداری خواهد بود. جهت پیشگیری از بروز عفونت‌های مقاربتی در دهانه رحم، بهتر است در هفته اول بارداری رابطه جنسی واژینال انجام ندهید.
با پایان یافتن خونریزی دیوار رحم، می‌توانید خروج ترشحات آبکی را از طریق مجرای واژن مشاهده کنید. این ترشحات قوام بسیار پایینی دارند و شفاف بودن آن نشان دهنده عدم وجود عفونت گردن واژن در بارداری است. تولید این ترکیبات آبکی ارتباط مستقیمی با افزایش ترشح هورمون استروژن به دلیل حاملگی دارد.
در این هفته بارداری طول سرویکس تغییر زیادی نمی‌کند و به صورت کلی علائم خاصی نمایان نمی‌شود. به گونه‌ای که در این هفته نمی‌توانید علامت برآمدگی ناشی از افزایش حجم رحم را مشاهده کنید. برخی از مادران نفخ شکم در هفته اول بارداری که ناشی از تجمع مایعات و افزایش هورمون‌های جنسی است را به اشتباه ناشی از تورم رحم در نظر می‌گیرند.

 

باز شدن دهانه رحم در هفته ۳۱ بارداری

طول گردن واژن در زمان بارداری با طی شدن این دوران بیش‌تر می‌شود و در هفته ۳۱ بارداری به ۲۷-۳۳ سانتی‌متر می‌رسد. نوزادی که در این هفته متولد شود، توانایی عملکردی بسیار پایینی دارد. با انجام اقدامات مراقبتی می‌‌توانید از ایجاد ناهنجاری سلامتی در نوزاد نارس جلوگیری کنید.
تا هفته ۳۱ حاملگی وزن مادر باردار حدود ۸-۱۲ کیلوگرم افزایش می‌یابد و درد‌های خفیف یا شدید را در ناحیه زیر شکم خود احساس می‌کند. همچنین در این هفته میزان انقباضات براکستون هیکس در رحم مادر به صورت قابل توجهی بیش‌تر می‌شود که احتمال باز شدن دهانه رحم را تشدید افزایش می‌دهد.
دهانه رحم مادر باردار در این هفته بسیار حساس است و در معرض بیماری‌های عفونی زیادی قرار دارد. با مشاهده علائمی مانند خونریزی‌ واژن یا درد شدید در ناحیه کمر، قبل از هر اقدام خودسرانه به پزشک مراجعه کنید. متخصص زنان ابتدا لگن مادر را به صورت چشمی معاینه می‌کند و جهت بررسی دقیق‌تر وضعیت، انجام تست‌های تشخیص را پیشنهاد می‌دهد.

 

علائم باز شدن دهانه رحم در هفته ۳۹ بارداری

بیش‌ترین تغییر اندازه دهانه رحم در بارداری مربوط به اواخر اسن دوران یعنی هفته ۳۹ می‌شود. بسیاری از مادران باردار در این هفته انقباضات شدید براکستون هیکس را همراه با درد زیاد تجربه می‌کنند که احتمال تولد جنین را افزایش می‌دهد. در ادامه مهم‌ترین نشانه‌های باز شدن گردن واژن در هفته ۳۹ بارداری را بررسی می‌کنیم.

● ترشح مایع غلیظ از واژن
خروج ترشحات غلیظ و به رنگ قهوه‌ای یکی از علائم اصلی زایمان جنین در این هفته است. با مشاهده این ترشحات در اولین فرصت ممکن به یک کلینیک درمانی تخصصی مراجعه کنید.

● بروز مشکلات گوارشی
مادران باردار در هفته ۳۹ بارداری به دلیل افزایش ترشح هورمون‌ پروستاگلاندین‌ها دچار اسهال می‌شوند‌. با کاهش قوام مدفوع خود در این هفته، باید به نزدیک بودن زمان زایمان جنین پی ببرید.

● پارگی کیسه آب جنین
کیسه آب جنین در پی افزایش انقباضات براکستون هیکس پاره می‌شود. مادران نشت مایع از این کیسه را همراه با درد فراوان گزارش می‌دهند. پاره شدن کیسه آب جنین مهم‌ترین پیش آگهی جهت زایمان است و با مشاهده آن باید به یک کلینیک تخصصی مراجعه کنید.

سخن پایانی

دهانه رحم در بارداری دچار تغییرات زیادی می‌شود و طول آن به اندازه قابل توجهی افزایش می‌یابد. سرویکس رحم در معرض عوامل بیماری‌زای زیادی قرار دارد که موجب نارسایی آن می‌شود. خروج خون از مجرای واژن به صورت لکه بینی یکی از مهم‌ترین نشانه‌های نارسایی گردن واژن در بارداری است. همچنین خروج ترشحات بدبو از واژن و انتشار درد در کمر را می‌توان از دیگر علائم ناکارآمدی گردن واژن در نظر گرفت‌.
زایمان زودرس و مرده زایی از مهم‌ترین عوارض نارسایی دهانه واژن در حاملگی هستند. همچنین ناکارآمدی رحم و سقط زودرس جنین احتمال بروز عفونت دستگاه جنسی در مادر را افزایش می‌دهد. جهت پیشگیری از بروز این عارضه، رژیم غذایی خود را کنترل کنید و با انجام ورزش‌های هوازی تناسب اندام داشته‌ باشید. همچنین هرگونه قرص دارویی را تنها با مشورت پزشک متخصص مصرف کنید.
جهت تشخیص و درمان نارسایی دهانه رحم در بارداری به یک کلینیک درمانی تخصصی مراجعه کنید تا عارضه رحمی شما به درستی تشخیص داده شود. کلینیک درمانی دکتر ضربان یکی از معتبرترین مراکز درمانی در سرتاسر کشور است و متخصصان با تجربه زیادی در این کلینیک فعالیت می‌کنند.