کیست درموئید یا همان کیست مویی با وجود بدخیم نبودن باید در اسرع وقت توسط پزشک متخصص زنان تحت درمان قرارگیرد. از آنجا که این نوع کیست تخمدان حاوی مو یا چربی است عوارضی چون چرخش تخمدان بواسطه احتمال رشد بیش از حد این محتویات، احتمال درگیری هر دو تخمدان و حتی عود مجدد پس از درمان را در پی دارد. کیست نوعی محفظه کیسه مانند است که از بافت غشایی تشکیل می‌شود و حاوی مایع، هوا یا مواد دیگر است.

کیست‌ها می‌توانند تقریباً در هر نقطه از بدن شما یا زیرپوستتان رشد کنند و انواع بسیار متعددی دارند که کیست درموئید یکی از انواع شایع آن در زنان است. بااینکه اکثر کیست‌ها خوش‌خیم یا غیر سرطانی هستند، بسیار مهم است که در زمان مناسب درمان صحیحی برایشان انجام شود تا عوارض خاصی برایتان ایجاد نکند. اینکه کیست نیاز به درمان دارد یا خیر به عوامل مختلفی مانند نوع کیست، محل کیست، اینکه آیا کیست باعث درد یا ناراحتی می‌شود، اینکه آیا کیست ملتهب یا عفونی است و … بستگی دارد.

بسیاری از آن‌ها با درمان‌های آسان مانند مصرف دارو تحت نظر متخصص درمان می‌شوند و برخی از آن‌ها که بیش‌ازحد رشد کرده‌اند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. برای اینکه تشخیص، درمان و جراحی کیست درموئید شما بخوبی و بدون عارضه انجام شود، حتما باید این کار را به جراحان متخصص زنان باتجربه در این زمینه بسپارید. در ادامه با شما عزیزان در مورد کیست درموئید، انواع آن، علل ایجاد این کیست‌ها، علائم و تاحدودی روش‌های تشخیص و درمان این عارضه صحبت خواهیم کرد.

کیست درموئید چیست؟

در پاسخ به این پرسش که کیست درموئید چیست باید بگوییم معمولاً یک کیسه محصور در نزدیکی سطح پوست است که در طول رشد کودک در هنگام بارداری در رحم خانم‌ها ایجاد می‌شود. البته همان‌طور که گفتیم کیست از هر نوعی که باشد می‌تواند در هرجایی از بدن به وجود آید و علائمی را ایجاد کند. کیست درموئید معمولاً حاوی فولیکول‌های مو، بافت پوست و غددی است که عرق و چربی پوست را تولید می‌کنند.

در کیست‌ها این غدد به‌جای تولید موارد گفته‌شده در خارج از پوست، آن‌ها را در زیرپوست تولید کرده و به تولید این مواد ادامه می‌دهند و باعث رشد کیست می‌شوند. کیست‌های درموئید موارد بسیار شایعی هستند. آن‌ها معمولاً بی‌ضرر هستند، اما در پاسخ به سؤال ایا کیست درموئید با دارو رفع می‌شود باید بگوییم که این کیست‌ها معمولاً خودشان حل نمی‌‌شوند و برای درمان بخصوص اگر پزشک مشکوک به کیست درموئید بدخیم باشد، نیاز به جراحی دارند.

انواع کیست درموئید چیست؟

در پاسخ به این پرسش که انواع کیست درموئید چیست باید بگوییم این کیست‌ها معمولاً تمایل دارند در نزدیکی سطح پوست شما ایجاد شوند. آن‌ها اغلب بلافاصله پس از تولد در بدن فرد به‌صورت بالقوه وجود دارند و ممکن است در آینده طبق شرایطی که برای فرد ایجاد می‌شود، رشد کنند و ناراحتی‌هایی مانند درد را نیز ایجاد نمایند. برخی نیز ممکن است عمیق‌تر باشند و حتی در داخل بدن رشد کنند. این بدان معناست که تشخیص آن‌ها ممکن است تا اواخر زندگی هم اتفاق نیفتد و یا درصورتی‌که به مراکز زنان غیر معتبر مراجعه کنید که متخصصان آن سابقه و تجربه کافی در تشخیص کیست‌ها نداشته باشند، به‌موقع و به‌درستی تشخیص داده نشوند که در صورت رشد بیش‌ازحد می‌توانند خطرآفرین باشند.

محل کیست درموئید نوع آن را تعیین می‌کند. رایج‌ترین انواع کیست‌های درموئید عبارت‌اند از:

کیست درموئید دور چشم

این نوع کیست درموئید همان‌طور که از نامش مشخص است، معمولاً در نزدیکی سمت راست ابروی راست یا سمت چپ ابروی چپ فرد به وجود می‌آید. این کیست‌ها از بدو تولد وجود دارند. بااین‌حال، ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها پس از تولد آشکارشده و تشخیص داده شوند. علائم این نوع کیست در صورت وجود، جزئی هستند و کیست درموئید بدخیم محسوب نمی‌شوند. همچنین خطر کمی برای بینایی یا سلامت کودک ایجاد می‌کنند. بااین‌حال، اگر کیست عفونی شود، درمان سریع عفونت و برداشتن کیست از طریق جراحی ضروری است.

کیست درموئید تخمدان

کیست درموئید در تخمدان چپ یا راست نیز ممکن است به وجود بیاید. این نوع کیست در داخل یا روی تخمدان ایجاد می‌شود. برخی از انواع کیست‌ها در تخمدان مربوط به چرخه قاعدگی زنان است. اما کیست درموئید تخمدان ربطی به عملکرد تخمدان و قاعدگی ندارد. درواقع مانند سایر انواع کیست‌های درموئید، کیست درموئید تخمدان نیز از همان ابتدا یعنی قبل از تولد ایجاد می‌شوند.

درنتیجه یک زن ممکن است برای سالیانِ سال، کیست درموئید را روی تخمدان داشته باشد اما متوجه نشود یا متخصص زنان او در هنگام معاینه لگنی در صورت بزرگ بودن کیست، آن را کشف کند. این نوع کیست‌ها نیز تا زمانی که علائمی ایجاد نکرده و رشد نکنند، معمولاً خطری ایجاد نخواهند کرد. اما در صورت بزرگ شدن یا عفونی شدن می‌توانند علائمی مانند درد در ناحیه شکمی، قاعدگی‌های بیش‌ازحد دردناک، مشکلات بارداری و … را ایجاد کنند و در این صورت نیاز به درمان فوری دارند.

کیست درموئید نخاعی

این کیست خوش‌خیم همان‌طور که از نامش مشخص است، معمولاً روی ستون فقرات تشکیل می‌شود و در جای دیگری از بدن پخش نمی‌شود. به همین دلیل هم به آن خوش‌خیم می‌گویند. این نوع کیست می‌تواند بی‌ضرر باشد و هیچ علامتی هم نداشته باشد. بااین‌حال، این نوع کیست گاهی به دلیل رشد یا مکانی که در آن قرارگرفته است، ممکن است به ستون فقرات یا اعصاب محیطی ستون فقرات فشار وارد کرده و علائمی مانند بی‌حسی، سوزن شدن، گزگز و … را در اندام مرتبط با اعصاب فشرده‌ شده ایجاد کند. به همین دلیل در صورت تشخیص باید با جراحی برداشته شود.

علائم کیست درموئید چیست؟

همان‌طور که در قسمت‌های قبل به آن اشاره کردیم، انواع کیست‌های درموئید معمولاً از بدو تولد ایجاد می‌شوند و درصورتی‌که رشد نکنند و عفونی نشوند، معمولاً علائم خاص و واضحی ایجاد نخواهند کرد. به همین دلیل در برخی از این موارد، علائم تنها پس از عفونی شدن کیست یا رشد قابل‌توجه کیست ایجاد می‌شود. درصورتی‌که شرایط کیست طوری باشد که علائمی را ایجاد نماید، معمولاً این علائم عبارت‌اند از:

کیست درموئید دور چشم

کیست‌های نزدیک به سطح پوست در اطراف چشم‌ها می‌توانند متورم شوند. این تورم ممکن است باعث احساس ناراحتی شود. همچنین ممکن است رنگ ‌زردی در پوست آن ناحیه ایجاد کند. درصورتی‌که کیست درموئید چشم عفونی شود، بسیار متورم و قرمز خواهد شد. اگر کیست بترکد و درمان سریع انجام نشود، عفونت ممکن است به قسمت‌های دیگر بدن گسترش یابد.

کیست درموئید تخمدان

اگر کیست درموئید در تخمدان چپ یا راست به‌اندازه کافی بزرگ ‌شده باشد، ممکن است فرد مبتلا، کمی درد در ناحیه لگن در نزدیکی تخمدانی که کیست ایجاد شده را احساس کند. این درد می‌تواند در حوالی چرخه قاعدگی شما بیشتر باشد و باعث قاعدگی‌های سخت و دردناک شود. در این صورت حتماً باید در اسرع وقت به یک متخصص زنان خوب در یک مرکز تخصصی زنان مانند مرکز ما مراجعه نمایید تا با معاینات لگنی لازم و همچنین آزمایش‌های موردنیاز، هرچه سریع‌تر علت مشخص‌ شده و درمان مناسب انجام شود. زیرا در صورت رشد زیاد و عفونی شدن، اگر این کیست درمان درست و به هنگام نداشته باشد، می‌تواند باعث عوارض زیادی بخصوص برای بارداری شود.

همچنین توصیه می‌کنیم همیشه معاینات دوره‌ای زنان را به‌صورت منظم نزد یک متخصص زنان خوب انجام دهید تا در صورت وجود چنین مشکلاتی قبل از ایجاد عوارض خاص، درمان انجام شود. زیرا همان‌طور که گفتیم بسیاری از انواع کیست درموئید تا زمان رشد زیاد و یا عفونی شدن علائمی ایجاد نخواهند کرد.

کیست درموئید نخاعی

علائم کیست درموئید در ناحیه ستون فقرات معمولاً زمانی شروع می‌شود که کیست به‌اندازه کافی رشد کرده باشد و یا در محلی قرار گرفته باشد که شروع به فشرده‌سازی نخاع یا اعصاب محیطی ستون فقرات کند. اندازه و محل کیست روی ستون فقرات تعیین می‌کند که کدام اعصاب تحت تأثیر آن قرار گرفته‌اند. برخی از علائم کیست‌های درموئیدی در نخاع، عبارت‌اند از:

• علائم پاراستزی مانند ضعف و گزگز در بازوها و پاها
• مشکل درراه رفتن
• بی‌اختیاری ادرار و مدفوع

علت ایجاد کیست درموئید چیست؟

پزشکان می‌توانند کیست‌های درموئید را حتی در نوزادانی که هنوز به دنیا نیامده‌اند و در رحم مادر در حال رشد هستند و یا در افراد دیگر از طریق عکس کیست درموئید تخمدان یا انواع دیگر کیست‌های درموئید ببینند. بااین‌حال، هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که چرا برخی از جنین‌های در حال رشد دارای کیست درموئید هستند. رایج‌ترین دلایل ایجاد انواع کیست درموئید عبارت‌اند از:

• کیست درموئید دور چشم زمانی به وجود می‌آید که لایه‌های پوست به‌درستی در کنار هم رشد نکنند. این شرایط اجازه می‌دهد تا سلول‌های پوستی و سایر مواد در کیسه‌ای نزدیک به سطح پوست جمع شوند. ازآنجایی‌که غده‌هایی که در این کیست‌ها هستند، همچنان به ترشح مایعات ادامه می‌دهند، کیست نیز به رشد خود ادامه داده و بزرگ می‌شود.
• کیست درموئید تخمدان یا کیست‌های در موئیدی که روی اندام دیگری از اندام تولیدمثل خانم‌ها رشد می‌کنند نیز در طی رشد جنینی تشکیل می‌شود و به‌عنوان کیست درموئید در بارداری نیز شناخته می‌شوند. این کیست‌ها معمولاً شامل سلول‌های پوستی و سایر بافت‌ها و غدد هستند که باید در لایه‌های پوست نوزاد باشند ولی در اطراف اندام داخلی به‌صورت کیست ایجاد می‌شوند.
• یکی از علل شایع کیست‌های درموئید ایجادشده در ناحیه ستون فقرات نیز وضعیتی به نام ستون فقرات است. این شرایط معمولاً در اوایل رشد جنینی رخ می‌دهد، یعنی زمانی که بخشی از لوله عصبی جنین به‌طور کامل بسته نمی‌شود.لوله عصبی به مجموعه سلول‌هایی گفته می‌شود که بعد از رشد جنین به مغز و نخاع تبدیل می‌شوند. درواقع منفذی که در طناب عصبی وجود دارد، این شرایط را به وجود می‌آورد که کیست روی ستون فقرات کودک تشکیل شود.

عوارض وجود کیست درموئید

اگر کیست درموئید رشد نکند، عفونی نشود و علائمی ایجاد نکند، معمولاً بی‌ضرر است. اما هنگامی‌که آن‌ها در داخل و اطراف صورت و گردن قرار می‌گیرند، می‌توانند تورم قابل‌توجهی در زیرپوست ایجاد کنند.

یکی از نگرانی‌های اصلی پزشکان در مورد کیست درموئید این است که ممکن است پاره شود و باعث عفونت بافت اطراف گردد که در این صورت حتی می‌تواند تهدیدکننده زندگی فرد باشد. همچنین کیست‌های درموئید نخاعی که درمان‌نشده و رها می‌شوند، ممکن است رشد کرده و به نخاع یا اعصاب آسیب بزنند.

بااینکه کیست‌های درموئید تخمدان معمولاً غیر سرطانی هستند، اما در صورت رشد می‌توانند بر موقعیت تخمدان در بدن تأثیر بگذارند. این نوع کیست همچنین می‌تواند منجر به پیچ‌خوردگی تخمدان شود. پیچ‌خوردگی تخمدان نیز بر جریان خون‌رسانی به تخمدان تأثیر می‌گذارد که درنهایت توانایی بارداری فرد را به خطر می‌اندازد.

نحوه تشخیص کیست درموئید توسط پزشک

بسته به اینکه کیست درموئید از چه نوعی باشد و در کجا تشکیل‌شده باشد، متخصصان متفاوتی آن را تشخیص خواهند داد. تشخیص کیست درموئید تخمدان توسط متخصص زنان معمولاً با انجام معاینه فیزیکی و لگنی انجام می‌شود. پزشک شما ممکن است بتواند کیست را با لمس پوست ناحیه مشکوک نیز تشخیص داده و اندازه و شکل آن را به‌خوبی درک کند. همچنین ممکن است پزشک تنها از روی علائمی که برایش توضیح می‌دهید، به وجود کیست مشکوک شده باشد.

در این صورت از یک یا دو آزمایش تصویربرداری مانند سونوگرافی استفاده می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری انجام دهد. نتایج این آزمایش‌های تصویربرداری به پزشک شما کمک می‌کنند تا ببیند کیست دقیقاً در کدام قسمت قرارگرفته است و آیا ممکن است آسیب جدی برای شما ایجاد کند یا خیر؟ بنابراین در صورت تجویز این نوع آزمایش‌ها از طرف متخصص زنان خود به‌هیچ‌عنوان در انجام آن سهل‌انگاری نکنید. زیرا کیست‌ها می‌توانند به‌مرور رشد کرده و خطر بیشتری ایجاد کنند.

معمولاً برای تشخیص کیست‌های درموئید چشمی یا نخاعی از سی‌تی‌اسکن و یا آم آر آی استفاده می‌شود که با استفاده از اشعه ایکس یا میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی تصاویر دقیق را از مکان و اندازه کیست به پزشک می‌دهند. اما برای کیست‌های درموئید تخمدانی معاینه لگن می‌تواند وجود کیست درموئید در تخمدان چپ یا راست را نشان دهد. همان‌طور که در بالا به آن اشاره کردیم، آزمایش تصویربرداری دیگری که ممکن است پزشک شما برای تشخیص این نوع کیست از آن بهره بگیرد، سونوگرافی لگن نام دارد.

در سونوگرافی لگن از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر استفاده می‌شود. این آزمایش از یک دستگاه گرز مانند به نام مبدل استفاده می‌کند که فرد انجام دهنده آن را در قسمت پایین شکم بیمار می‌مالد تا تصاویری دقیق از ناحیه موردنظر را روی صفحه‌نمایش متصل به دستگاه، ایجاد کند. پزشک ممکن است از سونوگرافی ترانس واژینال نیز برای تشخیص دقیق شرایط کیست استفاده کند. در طول این آزمایش، پزشک یک دسته مخصوص را با ماده روان کننده آغشته می‌کند و در واژن قرار می‌دهد. مانند سونوگرافی لگن، تصاویر به‌دست‌آمده از این سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی ساطع‌شده روی مانیتور ایجاد می‌شوند.

درمان دارویی کیست درموئید تخمدان چگونه انجام می‌شود؟

درمان دارویی کیست درموئید تخمدان زمانی صورت می‌گیرد که تشخیص وجود کیست در مراحل اولیه صورت گرفته باشد و ممکن است با مصرف برخی داروها کیست به خودی خود پس از مدتی از بین برود. هرچند توصیه می‌شود حتما به طور منظم روند رشد و تغییرات کیست را از طرق سونوگرافی بررسی کنید. داروهایی که پزشک متخصص برای درمان این نوع کیست ممکن است تجویز کند شامل داروهای هورمونی پیشگیری از بارداری خواهد بود. هرچند توجه به این نکته ضروری است که کلیه کیست‌های درموئید با دارو قابل درمان نیستند و تشخیص این مورد صرفاً برعهده پزشک متخصص است.

نحوه درمان کیست درموئید چگونه است؟

صرف‌نظر از محل کیست، همان‌طور که قبلاً هم گفتیم درمان دارویی کیست درموئید تخمدان در برخی موارد ممکن نیست. این کیست‌ها تنها از طریق جراحی برداشته می‌شوند. چندین فاکتور کلیدی وجود دارد که باید قبل از جراحی بخصوص درصورتی‌که قرار است درمان کیست در کودک صورت بگیرد، انجام شوند که شامل موارد زیر هستند:

• ارائه تاریخچه پزشکی کامل بیمار به پزشک درمان‌کننده
• شرح کامل علائم
• بررسی خطر یا وجود عفونت توسط پزشک
• آماده کردن فرد برای تحمل یک عمل و داروهایی که پس از جراحی موردنیاز است.

مشخص کردن بزرگی و شدت کیست

اگر درنهایت تصمیم به عمل جراحی گرفته شود، قبل، در طول و بعد از عمل باید موارد زیر را انتظار داشت:

قبل از جراحی

دستورالعمل‌هایی که متخصص زنان قبل از جراحی به شما می‌دهد را به‌طور دقیق و کامل دنبال کنید تا دچار عوارض جراحی کیست درموئید تخمدان نشوید. پزشک برای شما توضیح خواهد داد که از چه زمانی قبل از جراحی باید غذا خوردن یا مصرف دارو را متوقف کنید. ازآنجایی‌که برای این روش از بیهوشی عمومی استفاده می‌شود، باید از قبل برای حضور یک همراه و کسی که بتواند شمارا به خانه برساند نیز برنامه‌ریزی کنید و چند روزی هم نیاز به استراحت خواهید داشت.

در حین جراحی

برای جراحی کیست درموئید دور چشم، معمولاً از طریق یک برش کوچک در نزدیکی ابرو یا خط مو کیست خارج می‌شود تا بعد از عمل اسکار یا جای زخمی ایجاد نشود. اما جراحی درموئید تخمدان کمی پیچیده‌تر است. زیرا گاهی شرایط کیست طوری است که پزشک حتی مجبور به برداشتن تخمدان می‌شود. به همین دلیل است که تأکید می‌کنیم در صورت مشکوک بودن به وجود کیست درموئید در تخمدان حتماً در اسرع وقت آن را پیگیری کرده و در صورت تائید درمان را آغاز کنید. زیرا اگر کیست بیش‌ازحد بزرگ باشد یا آسیب زیادی به تخمدان واردشده باشد، تخمدان و کیست باهم باید برداشته می‌شوند و درنتیجه توانایی بارداری شما کاهش پیدا خواهد کرد.

کیست‌های درموئید ستون فقرات نیز باید برداشته ‌شوند که این کار با استفاده از ابزارهای بسیار کوچک انجام می‌شود. در این عمل جراحی پوشش نازک ستون فقرات (دورت) برای دسترسی به کیست بازخواهد شد و عملکرد عصب در طول عمل به‌دقت کنترل می‌شود. بسیار مهم است که این جراحی توسط افراد متبحر انجام شود تا منجر به آسیب‌های عصبی دائمی یا موقت نگردد.

بعد از جراحی

برخی از جراحی‌های کیست به‌صورت سرپایی نیز انجام می‌شود. یعنی می‌توانید همان روزبه خانه برگردید. اما جراحی ستون فقرات ممکن است نیاز به یک‌شب بستری شدن در بیمارستان برای مراقبت از هرگونه عارضه‌ای داشته باشد. اگر یک کیست نخاعی دارای چسبندگی بیش‌ازحد قوی به ستون فقرات یا اعصاب باشد، ریسک عمل بالاست و حتماً باید جراح تبحر زیادی برای انجام آن داشته باشد. پس‌ازآن اگر بخشی از کیست باقی‌مانده باشد، کیست باقیمانده به‌طور منظم تحت نظر قرار می‌گیرد. بهبودی پس از جراحی بسته به محل کیست می‌تواند حداقل دو یا سه هفته به طول بیانجامد.

عوارض جراحی کیست تخمدان

یکی از موارد احتمالی که به عنوان عوارض جراحی کیست تخمدان به ندرت ممکن است بروز کند، کاهش باروری و کاهش ذخیره تخمدان در بیمار است. به همین دلیل تصمیم گیری در خصوص جراحی کیست صرفاً در موارد ضروری صورت می‌گیرد و تا جای ممکن در صورت عدم نیاز به جراحی این کار انجام نمی‌شود. بی شک تشخیص این نکته بر عهده پزشک متخصص زنان و زایمان می‌باشد.

سخن آخر

اکثر کیست‌های درموئید از همان بدو تولد وجود دارند و بعید است که بعداً در طول زندگی دچار آن شوید. کیست‌های درموئید معمولاً بی‌ضرر هستند، اما درصورت تشخیص بهتر است درمان شوند تا احتمال رشد، عفونی شدن و پاره شدن آن و خطرات ناشی از این شرایط بخصوص در خانم‌ها برای بارداری از بین بروند. در بیشتر موارد، جراحی برداشتن کیست را می‌توان با خیال راحت با عوارض کم انجام داد. بسیار مهم است که برداشتن کیست درموئید تخمدان یا سایر کیست‌های درموئید توسط جراحان متبحر در این زمینه انجام شود تا خطری فرد را تهدید نکند.

بنابراین از خوددرمانی، مراجعه به پزشکان غیرمتخصص در این زمینه و روش‌های خانگی برای درمان کیست درموئید جداً پرهیز کنید تا دچار عوارض خطرناک آن نشوید. شما می‌توانید برای انجام معاینات کامل دوره‌ای توسط متخصصان زنان متبحر و باتجربه از طریق بروزترین دستگاه‌های مدرن پزشکی، به مرکز تخصصی زنان ما مراجعه نمایید تا تشخیص کیست درموئید در صورت وجود به‌درستی و در زمان مناسب انجام شود و قبل از اینکه خطری برای شما ایجاد نماید، درمان گردد. جهت گرفتن نوبت می‌توانید از لینک‌های سمت چپ صفحه استفاده کنید.