افزایش ضربان قلب در بارداری یکی از اتفاقات شایع برای مادران باردار است. به طور کلی بارداری تغییرات زیادی اعم از تغییرات فیزیکی، روحی و یا احساسی را با خود به همراه می آورد. دسته ای از این تغییرات آشکار هستند مانند رشد شکم، اما بعضی از آن ها در ظاهر تفاوتی ایجاد نکرده و قابل مشاهده نیستند. برای مثال میتوان به افزایش حجم خون در بدن در دوران بارداری اشاره کرد.

حجم خون اضافی ذکر شده منجر به ضربان قلبی می شود که حدود ۲۵ درصد سریعتر از حد معمول است. این ضربان قلب سریعتر همان چیزی است که می تواند منجر به افزایش ضربان قلب در بارداری شود. در این حالت مادر احساس می کنند که قلبش به سرعت در حال لرزیدن و یا تپیدن است. با وجود اینکه تپش قلب در دوران بارداری در بیشتر موارد عادی و طبیعی است. اما ممکن است در حالاتی خاص نشان از وجود بیماری و عملکرد نادرست اعضای بدن باشد با خواندن ادامه ی این مقاله تمامی نکات را به شما گفته و نگرانی هایتان رفع خواهد شد، با ما همراه باشید.

تاثیر بارداری بر روی قلب: آیا تپش قلب در این دوران طبیعی است؟

ضربان قلب طبیعی یک فرد سالم بین ۶۰ تا ۸۰ تا در دقیقه است. با این حال، ضربان قلب نرمال در بارداری به عدد ۱۰۰ نیز می رسد. همانطور که پیش تر گفتیم، افزایش ضربان قلب در بارداری اتفاقی بسیار شایع است. قلب نقش مهمی در رشد و نمو کودک شما دارد. زمانی که جنین در شکم شماست، حجم خون شما فزایش می یابد تا بتواند خون مورد نیاز برای رشد و نموی کودکتان را فراهم کند. به دنبال همین اتفاق، در سه ماه اول، حدود ۲۰ درصد از خون بدن شما به سمت رحم رفته و از آنجایی که حجم خون شما افزایش یافته، ضربان قلب بالا در بارداری اتفاق میوفتد؛ در هر حال قلب شما باید برای جابه جا کردن این حجم افزوده سریعتر پمپاژ کند.

در این دوران ممکن است به ضربان قلب مادر ۱۰ تا ۲۰ عدد در دقیقه اضافه شود. اما در سه ماهه ی دوم، رگ های خونی بدنتان شروع به بزرگ شدن و گشاد شدن میکنند و این اتفاق باعث می شود فشار خون شما دوباره کاهش پیدا کند. به طور کلی زمانی که قلب شما باید سخت تر کار کند، ممکن است برخی ناهنجاری ها را نیز به همراه داشته باشد. یکی از این ناهنجاری ها ضربان قلب غیرمعمول و تپش قلب است.

علت‌های افزایش ضربان قلب در بارداری: ضربان قلب نرمال در بارداری چیست؟

عوامل مختلفی می توانند منجر به افزایش ضربان و یا همان تپش قلب در دوران بارداری شوند. بیشتر آنها جدی نیستند و در طیف ضربان قلب نرمال در بارداری قرار می‌گیرند. با این وجود، در برخی موارد ، علت بوجود امدن تپش قلب نیاز به معالجه پزشکی دارد. برخی از عوامل بی ضرر تاثیر گذار در افزایش ضربان قلب در دوران بارداری عبارتند از:

• واکنش طبیعی قلب به افزایش حجم خون
• تغییرات هورمونی
• استرس و اضطراب
• واکنش به برخی غذاها و نوشیدنی های خاص بویژه آنهایی که حاوی کافئین هستند.
• آلرژی به دارو های مختلف

دلایل جدی تری که میتوانند باعث تپش قلب در خانم های باردار شوند شامل موارد زیر است:

• مشکلات تیروئید
• آسیب قلبی قدیمی به هردلیل و یا در اثر حاملگی پیشین
• فشار خون ریوی
• بیماری عروق کرونر
• ضربان قلب غیر طبیعی ، که به آن ها آریتمی گفته می شود
• پره اکلامپسی و سایر اختلالات فشار خون بالا در بارداری

در بعضی موارد تشخیص یک اختلال قلبی جدی در دوران بارداری دشوار است. به این دلیل که علائم اختلال قلبی بسیار مشابه با علائم بارداری است. مثلا خستگی، تنگی نفس و ورم های غیرمعمول.

چه زمانی برای باید به دکتر مراجعه کنم؟

در طول دوران بارداری، شما مرتباً به پزشک مراجعه خواهید کرد. اما اگر به نظرتان می رسد که به طور مرتب، در بازه زمانی های طولانی دچار تپش قلب می شوید و این تپش نیز از قبل شدیدتر است بهتر است دوباره با پزشک معالجتان تماس بگیرید. البته برخی علائم نیز وجود دارد که به شما هشدار میدهد. اگر آن ها را در خود میبینید به دنبال مراقبت های پزشکی فوری باشید.

 مواردی که شما علاوه بر تپش قلب علائم دیگری نیز دارید. علائمی نظیر:

• تنفس سخت
• درد قفسه ی سینه
• سرفه های خونی
• ضربان نامنظم
• ضربان قلب سریع
• نفس تنگی

تشخیص تپش قلب در بارداری

روند تشخیص بیماری توسط دکتر با گرفتن سابقه ی دارویی و پزشکی شما شروع می شود. اگر پیشتر نیز دچار تپش قلب بوده اید، سابقه ی بیماری های قلبی دیگری داشته اید، یا در بین اقوام نزدیکتان فردی وجود دارد که دچار مشکلات قلبی است حتما آن را با پزشکتان در جریان بگذارید. احتمال دارد شما دچار ضربان قلب در بارداری شده باشید و دکتر معالج برای تشخیص بهتر از برخی تست ها نیز کمک بگیرد. تست هایی شامل:

• نوار قلب (EKG) که فعالیت قلب شما را برسی میکند.
• پوشیدن هولتر قلب (Holter monitor) که فعالیت قلب شما را در طول مدت زمانی طولانی برسی میکند. چیزی بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت.
• آزمایش خون برای برسی مشکلات زمینه ای مانند اختلال در کار تیروئید و یا عدم توازن الکترولیت خون.

براساس نتایج این تست ها ممکن است نیاز باشد آزمایش های دیگری نیز از شما گرفته شود که دکترتان توضیحات لازمه را در صورت نیاز به شما خواهد داد.

درمان ضربان قلب بالا

اگر تنگی نفس و تپش قلب شما با علائم شدیدی همراه نیست و به نظر نمی رسد که نتیجه یک اختلال جدی باشد، پزشک احتمالاً هیچ درمان پزشکی ای را به شما توصیه نمی کند.  غالباً ، بعد از تولد کودک و بازگشت بدن به وضعیت پیش از بارداری، تپش قلب و تنگی نفس نیز خود به خود برطرف می شود. با این حال داروهایی برای کمک به حفظ و کاهش ضربان قلب وجود دارد.

از آنجایی که در سه ماه اول که جنین در حال رشد و شکل گیری است، از مصرف دارو ها اجتناب می شود. با این حال پزشک معالجتان با در نظر گرفتن خطرات احتمالی برای شما و کودک صرف دارو و یا عدم مصرف آن را برایتان مشخص میکند. در بعضی موارد، اگر تپش قلب به دلیل آریتمی شدید یا ضربان قلب خارج از ریتم باشد، پزشک ممکن است کاردیوورژن را به شما توصیه کند.

کاردیوورژن (Cardioversion) یا شوک هماهنگ قلبی در پزشکی به‌معنی برطرف نمودن آریتمی قلبی و بازگرداندن ریتم طبیعی به قلب بوده و اغلب در آن از نیروی الکتریکی کمک میگیرند تا قلب را به وضعیت سابق برگردانند. این پروسه در دوران بارداری بی خطر بوده و بسته به شرایط ممکن است دکترتان آن را برایتان تجویز کند. به غیر از موارد ذکر شده، کارهایی وجود دارد که با انجام دادن آن ها در خانه می توانید بروز تنگی نفس و افزایش ضربان قلب در بارداری را کاهش دهید.

کارهایی که در ادامه برایتان آورده شده است:

استراحت کافی داشته باشید

در صورت استراحت کافی افزایش ضربان قلب در بارداری فروکش خواهد کرد. روی تخت خود دراز بکشید، آرام باشید و کمی چرت بزنید. مطمئنا حال شما بهتر خواهد شد.

آب کافی بنوشید

بارداری ممکن است شما را مستعد کم آبی بدن کند این امر می تواند باعث افزایش ضربان قلب در بارداری شود. بنابراین ، با نوشیدن آب و مایعات دیگر به خوبی رطوبت بدن خود را حفظ کرده و از کمبود آب بدن خودداری کنید.

احساسات خود را مدیریت کنید

در خانم های باردار نوسانات خلقی امری بسیار متداول است. چیزی که ممکن است موجب بروز استرس و در نتیجه افزایش ضربان قلب در بارداری شود. می توانید تکنیک های آرامش بخش مانند یوگا، مدیتیشن یا تمرین های دیگر را انجام دهید تا از این اتفاق دوری کنید. با این حال ، توصیه می شود قبل از شروع هرکدام از این روش های آرامش بخش با پزشک خود مشورت کنید.

از نوشیدن کافئین خودداری کنید

نوشیدن قهوه ، چای و سایر نوشیدنی های کافئین دار ممکن است باعث افزایش ضربان قلب در دوران بارداری شود. پس رعایت یک رژیم غذایی درست لازم است. بنابراین میزان مصرف چنین محصولاتی را به حداقل برسانید.

 از ورزش بدنی خودداری کنید

فشار بدنی به طور کلی در دوران بارداری توصیه نمی شود. چراکه ممکن است نه تنها به شما و کودک شما آسیب برساند بلکه منجر به افزایش ضربان قلب در بارداری یا همان تپش قلب شود.

از مصرف داروهای محرک خودداری کنید

برخی از داروهای بدون نسخه برای سرماخوردگی و سرفه ممکن است حاوی محرک باشند. داروهای تحریک کننده ممکن است باعث افزایش ضربان قلب در بارداری شوند. در نتیجه قبل از مصرف هرگونه دارویی از این دست با پزشک خود مشورت کنید.

دوش آب سرد بگیرید

بهترین راه برای کنترل افزایش ضربان قلب در بارداری گرفتن دوش آب سرد است. آب سرد ضربان قلب شما را به حالت عادی برمی گرداند و باعث می شود احساس راحتی و آرامش بیشتری داشته باشید.

آیا افزایش ضربان قلب بارداری را تحت تاثیر قرار میدهد و خطرناک است؟

در آخر بار دیگر همانطور که پیش تر نیز به طور کامل توضیح دادیم، می گوییم که تپش قلب یا افزایش ضربان قلب در دوران بارداری معمولاً نشانه بارداری سالم است. این بدان معنی است که بدن شما در تلاش است تا اطمینان حاصل کند که کودک شما اکسیژن و مواد مغذی ضروری را برای رشد سالم در اختیار دارد. اگر قلب شما سریعتر می تپد اما با علائم جدی دیگر همراه نیست، هیچ چیز برای نگرانی وجود ندارد. باید به یاد داشته باشید که این اتفاق یک واکنش طبیعی فیزیولوژیکی بدن است. با مشاوره گرفتن از پزشک متخصص زنان و رعایت موارد ذکر شده، بارداری مطمئن و راحتی را تجربه خواهید کرد.