فریز زخم دهانه رحم، یا کرایوتراپی، یک روش درمانی کم تهاجمی است که با استفاده از سرما سلول‌های غیرطبیعی دهانه رحم را منجمد و تخریب می‌کند. کرایوتراپی معمولاً برای زخم دهانه رحم مقاوم یا متوسط تا شدید توصیه می‌شود و یکی از روش‌های رایج برای درمان تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم است. این روش به دلیل سرعت بالا، عوارض کم و دوره نقاهت کوتاه مورد توجه بسیاری از بیماران و بهترین دکتر سرطان رحم در تهران قرار دارد.
کرایوتراپی یکی از کاربردی‌ترین روش‌ها برای درمان زخم سرویکس است که با استفاده از سرما سلول‌های آسیب‌دیده یا تغییریافته را تخریب می‌کند. این روش برای درمان زخم‌های متوسط تا شدید، زخم‌های مقاوم به درمان‌های دیگر یا تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم به کار می‌رود. در ادامه این مقاله بیشتر در مورد نحوه فریز زخم در دهانه رحم، نحوه انجام و مراقبت‌های پس از آن صحبت می‌کنیم پس با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
آشنایی با فریز زخم دهانه رحم
فریز زخم دهانه رحم یک روش ساده و متداول برای از بین بردن زخم سرویکس است که همان‌طور که گفتیم در عمل پزشکی به آن کرایوگرافی گفته می‌شود. این درمان توسط دستگاه کرایو و اکسید نیتروژن انجام می‌شود.
قبل از هرگونه اقدامی برای مداوای زخم سرویکس باید دریابیم که زخم ایجاد شده خوش‌خیم است و یا بدخیم. متأسفانه اگر بعد از انجام کولپوسکوپی پزشک تشخیص دهد که زخم سرویکس از نوع بدخیم آن است، شما باید درمان‌های مخصوص سرطان را آغاز کنید؛ اما اگر این زخم، خوش‌خیم باشد، کرایوتراپی سرویکس می‌تواند شما را برای همیشه از شر آن خلاص کند.
در این روش از گاز فریز شده یا همان نیتروژن مایع برای تخریب سلول‌های سرطانی دهانه رحم استفاده می‌شود. در واقع با فریز کردن بخش کوچکی از بافت غیرطبیعی دهانه رحم، سلول‌ها تخریب می‌شوند و شما را از ابتلا به سرطان نجات می‌دهد.
کرایوگرافی یا کرایوتراپی سرویکس اغلب برای درمان دیسپلازی سرویکس (دیسپلازی دهانه رحم وضعیت پیش سرطانی است که با افزایش شیوع ویروس پاپیلومای انسانی در خانم‌های زیر ۳۰ سال دیده می‌شود) استفاده می‌شود.
پزشک برای کرایوتراپی سرویکس از دستگاه کرایو استفاده می‌کند. این دستگاه از یک کپسول نیتروژن تشکیل شده که با یک شلنگ به پروب کرایو متصل شده است. بنابراین نیتروژن با عبور از پروب دمای منفی 65 درجه ایجاد می‌کند و این دمای بسیار سرد ناحیه محدودی از پوشش داخلی سرویکس را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ در نتیجه با انجام این فرآیند، بافت آسیب‌دیده و غیرطبیعی منجمد و تجزیه می‌شود.
کرایوتراپی گردن رحم نیازی به برش ندارد و پروب از طریق واژن وارد رحم می‌شود؛ بنابراین در زمان کرایوتراپی سرویکس شما بی‌هوش نخواهید شد و این عمل حدوداً 20 دقیقه زمان می‌برد. کمی سوزش در محل زخم سرویکس که معمولاً بر اثر انقباض ناخودآگاه بیماران به دلیل ترس، روی می‌دهد، اتفاق خواهد افتاد. به طور معمول پزشکان به بیمار توصیه می‌کنند که پیش از کرایوتراپی گردن رحم از مسکن استفاده کنند.
همچنین پس از انجام این عمل، ممکن است فرد بیمار تا چند روز شاهد خروج مایع از واژن خود باشد که اصلاً جای نگرانی نیست. ترکیدن سلول‌ها معمولاً دلیل خروج مایع از دستگاه تناسلی زنان است و زنان کافی است که تنها چند روز از پدهای بهداشتی استفاده کنند.
البته ذکر این مسئله بسیار ضروری است که هرچند کرایوتراپی سرویکس، فرآیند درمانی ساده‌ای است اما بهتر است برای انجام آن به کلینیک‌های معتبر مراجعه کنید تا عوارض ناشی از آلودگی محیط به سراغ شما نیایید. اگر کرایوتراپی گردن رحم به‌درستی انجام شود، پس از 2 ماه، سلول‌های سالم جایگزین سلول‌های تخریب شده خواهند شد و شما کاملاً بهبود یافته‌اید.
اما بدون شک بعد از انجام آن، به مراقبت‌های پزشکی احتیاج خواهید داشت که ما در ادامه آنان را به شما خواهیم گفت.
کرایوتراپی سرویکس برای چه افرادی گزینه آخر است؟
زنان پیش از هر اقدامی برای انجام کرایوتراپی سرویکس باید تست پاپ‌اسمیر یا بیوپسی (بیوپسی یا نمونه‌برداری روشی است برای بررسی دقیق‌تر بافت‌های بدن فرد بیمار) انجام بدهند. همچنین پزشکان حتماً مراجعه‌کنندگان را از نظر احتمال ابتلا به سرطان بررسی می‌کنند و مطمئن خواهند شد که افراد به عفونت مبتلا نباشند.
اما به طور کل کرایوگرافی برای این افراد با این علائم ضروری است؟
بازگشت مخاط رحم به خارج از بدن
ترشحات بیش از حد واژینال
خونریزی بعد از رابطه جنسی
التهاب دهانه رحم یا وارژن
ابتلا به زگیل تناسلی
ایجاد زخم‌های بد
چه زمانی فریز زخم دهانه رحم انجام نمی‌شود؟
پیش از انجام کرایوتراپی گردن رحم پزشک باید مطمئن شود که دیسپلازی سرویکس بسیار موضعی است و به طور قطعی، این موضوع با انجام آزمایش‌های مختلف تأیید شود. اما اگر زخم سرویکس حاد باشد، کرایوگرافی پاسخگوی درمان بیماری شما نیست. درهرصورت اگر عفونت لگنی داشته باشید، انجام کرایوتراپی سرویکس تا زمان ازبین‌رفتن کامل عفونت، به تعویق می‌افتد.
همچنین در زمان عادت‌ماهانه، کرایوگرافی انجام نمی‌شود و کرایوتراپی گردن رحم معمولاً یک تا دو هفته بعد از دوره پریود انجام می‌شود. دیگر منع موجود برای انجام این روش، بارداری فرد بیمار است. در صورت احتمال بارداری بهتر است پیش از هر سخنی، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
البته برخی از متخصصان نیز بر این باورند که زنانی که قصد حاملگی دارند تاحدامکان نباید به سراغ فریز سرویکس بروند؛ هرچند که هنوز این مسئله از نظر پزشکی تأیید نشده است و برخی از پزشکان معتقدند که فریز کردن سرویکس تأثیری بر احتمال بارداری ندارد.
این نکته را نیز به یاد داشته باشید که در برخی از مراکز درمانی، به‌وفور و برای هرگونه زخم سرویکس به شما توصیه می‌کنند که از کرایوتراپی سرویکس استفاده کنید؛ اما بهتر است پیش از هر اقدامی به سراغ متخصصان این امر بروید.
بدین ترتیب کرایوتراپی گردن رحم مناسب نیست، اگر:
هنوز نتیجه نمونه بیوپسی آماده نشده باشد
زخم و التهاب دهانه رحم در عمق دهانه باشد
شما مبتلا به دیسپلازی پیشرفته باشید
ابتلا به سرطان دهانه رحم
ابتلا به التهاب اندام‌های لگنی
پرولاپس رحم
پرولاپس رحم یا بیرون‌زدگی مخاط رحمی در زنانی که به طور طبیعی زایمان کرده‌اند، تا حدی طبیعی است و این عارضه ممکن است با درمان‌های پزشکی و استفاده از پمادها بهبود بیابد. اما برای باقی زنان این بیرون‌زدگی می‌تواند نشانه بیماری مهمی باشد که باید آن را جدی گرفت.
در اینجا باید گفت که پرولاپس رحم معمولاً هنگامی رخ می‌دهد که رحم از جای معمول خود به درون واژن بلغزد. یکی از عوامل این بیماری، یائسگی یا چاقی مفرط است. به طور معمول بیرون‌زدگی مخاط رحمی باعث مشکلات مجاری ادراری و روده‌ای می‌شود و همچنین به لگن فشار وارد می‌کند.
زخم دهانه رحم چیست؟
حال که با مفهوم کرایوتراپی سرویکس و چگونگی انجام آن آشنا شدیم؛ بهتر است بدانیم که زخم سرویکس چگونه به وجود می‌آید و چه راهکارهای مانع ابتلا به این عارضه می‌شود.
زخم سرویکس امروزه به یک بیماری رایج در بین زنان تبدیل شده است. برای درک بهتر این بیماری، بهتر است با آناتومی رحم آشنا شویم. سرویکس یک مجرای باریک شکل است که رحم و واژن را به یکدیگر متصل می‌کند و در پایین‌ترین نقطه انتهایی رحم قرار گرفته است.
برای روش شدن موضوع باید گفت که خون قاعدگی از طریق سرویکس خارج و وارد واژن می‌شود. در هنگام بارداری، این دهانه با باز و بسته‌شدن، اجازه می‌دهد جنین حرکت کرده و در نهایت نوزادی متولد شود.
حال اگر بیماری یا هر چیزی دیگری، دهانه رحم را تحریک کند و باعث التهاب آن شود، به آن زخم سرویکس می‌گویند. در علم پزشکی به این زخم، سرویسیت (Cervicitis) نیز گفته می‌شود.
به طور عامیانه باید گفت که این التهاب داخلی بر اثر تحریک، عفونت و یا آسیب‌های سرویکس، به وجود می‌آیند و اگر مداوا نشود در نهایت تبدیل به زخم می‌شوند. از نشانه‌های تحریک یا آلوده شدند سرویکس می‌توان به تورم، قرمزی، مخاط و خروج چرک اشاره کرد. همچنین در موارد محدود ممکن است لمس سرویکس منجر به خونریزی شود. در برخی موارد برای درمان زخم سرویکس از کرایوتراپی سرویکس استفاده می‌شود.
اما چه کسانی مستعد به ابتلا به زخم سرویکس هستند:
زنان در دوران بارداری
افراد با سابقه التهاب‌های دهانه رحم
انجام هیستروسکوپی (روشی تشخیصی درمانی است که به پزشک این امکان را می‌دهد تا داخل رحم را به‌منظور تشخیص و درمان مواردی مانند خونریزی غیرطبیعی واژن بررسی کند)
انجام سیستوسکوپی (نوعی آندوسکوپی است که به اورولوژیست اجازه می‌دهد تا مثانه بیمار را از طریق مجرای خروج ادرار بررسی کند)
منوپوز یا یائسگی
انجام عمل‌های جراحی تناسلی
علائم زخم دهان رحم
علائم زخم سرویکس ممکن است بر اساس شدت آسیب و عوامل موجود متفاوت باشند. افراد ممکن است تنها یک یا چند علامت را تجربه کنند.
در ادامه، برخی از علائم و نشانه‌های رایج زخم گردن رحم را ذکر خواهیم کرد:
خونریزی ناهنجار: یکی از علائم شایع زخم گردن رحم، خونریزی شدید و ناهنجار است. خونریزی ممکن است ناگهانی ناشی از آسیب به بافت‌های سرویکس باشد. این خونریزی ممکن است طبیعتی متفاوت نسبت به خونریزی در زمان قاعدگی داشته باشد.
درد شکمی یا لگنی: آسیب به بافت‌های دهانه رحم ممکن است باعث درد‌های شکمی یا لگنی شود. این درد می‌تواند ملایم تا شدید باشد و ممکن است به‌صورت مداوم یا تناوبی احساس شود.
تغییرات در ترشحات سرویکس: زخم گردن رحم ممکن است باعث تغییرات در ترشحات سرویکس شود. در چنین شرایطی رنگ، بو یا ظاهر ترشحات تغییر می‌کند.
درد هنگام رابطه جنسی: زخم گردن رحم می‌تواند در طی رابطه جنسی درد و یا احساس عدم راحتی به وجود بیاورد. عامل این موضوع، معمولاً تحریک بافت‌های آسیب‌دیده است.
علائم التهابی: آسیب به بافت‌های سرویکس ممکن است با علائم التهابی مانند تورم، قرمزی، احساس گرمی و درد باشد.
قاعدگی نامنظم: زخم گردن رحم ممکن است تغییراتی در دوران قاعدگی ایجاد کند. این تغییرات می‌تواند دوره‌های قاعدگی را نامنظم کند.
بنابراین، در صورت تجربه هر یک از این علائم و نشانه‌ها، باید به پزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دقیق‌تری داده شود و برای مداوا آزمایش‌های مربوطه و درمان‌هایی مانند کرایوتراپی گردن رحم انجام شود. همچنین هرگونه تغییرات ناگهانی در علائم خود را نادیده نگیرید و به پزشک خود اطلاع دهید.
توصیه‌های قبل از انجام کرایوتراپی سرویکس
قبل از فریز دهانه رحم از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید برای کاهش گرفتگی عضلات در طول فرآیند فریز کردن از داروهای مسکن بدون نسخه استفاده کنید؛ چراکه مصرف قرص به برخی از زنان احساس سبکی می‌دهد. بهتر است یک همراه داشته باشید و برای احتیاط حتماً یک پد قاعدگی تهیه کنید.
همچنین از کرم یا روان‌کننده‌های واژینال تحت هیچ شرایطی استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک معالجه‌تان دستور داده باشد. از سوی دیگر اگر از پمادهای درمانی مانند کرم استروژن برای کنترل علائم یائسگی‌تان استفاده می‌کنید، بهتر برای ادامه استفاده از آن، پیش و بعد از کرایوتراپی گردن رحم، با متخصص مربوطه مشورت کنید.
شب قبل از کرایوتراپی سرویکس، به‌خوبی استراحت کنید و پیش از انجام فریز، یک میان‌وعده سالم مانند آجیل، میوه، آب‌میوه و… بخورید. مراقب باشید که از زمان پریود شما حداقل، 2 هفته گذشته باشد.
افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، بهتر است چند روز قبل از انجام کرایوتراپی سرویکس، با مشورت با پزشک مصرف آن را قطع یا کاهش دهند.
فریزر زخم دهانه حدوداً 20 دقیقه زمان می‌برد و پس از انجام آن ممکن است احساس گرفتگی در عضلات لگن داشته باشید که معمولاً برای رفع این مشکل، پزشک برای شما قرص ایبوپروفن تجویز می‌کند. همچنین حداقل تا نیم ساعت بعد در مطب بمانید و برای رسیدن به منزل، بهتر است کسی شما را همراهی کند.
کرایوتراپی سرویکس و احتمال ابتلا به سرطان
همان‌طور که گفتیم یکی از نشانه‌های زخم گردن رحم می‌تواند ابتلا به سرطان باشد. بنابراین می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که عدم درمان به‌موقع و یا بدخیم بودن زخم گردن رحم، می‌تواند بیمار را تا معرض ابتلا به سرطان به‌پیش ببرد. پس اگر هر یک از علائم گفته‌شده را مشاهده کردید، باید سریعاً با یک متخصص زنان مشورت کنید؛ چراکه با کرایوتراپی گردن رحم، سلول‌ها تخریب و مانع ابتلا به سرطان می‌شوند. پس نخستین گام برای عدم ابتلا به سرطان، درمان زخم‌های سرویکس است.
عوارض فریز زخم دهانه رحم
به‌طورکلی کرایوتراپی سرویکس، روش ایمن و ساده‌ای است، اما در برخی از موارد ممکن است این روش، عوارضی مانند آنچه در ادامه بیان می‌شود را داشته باشد:
تنگی دهانه رحم (به‌ندرت اتفاق می‌افتد)
خونریزی بیش از حد
عفونت
لکه بینی
درد
سوزش شدید
در صورت بروز هر یک از موارد گفته‌شده، باید به‌سرعت با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض ماندگار آن مانند درد لنگی مداوم، درد لگن هنگام رابطه جنسی و یا خدای‌نکرده ابتلا به سرطان رحم جلوگیری کنید.
کرایوتراپی سرویکس همچنین تا چندین روز پس از عمل، باعث انقباضات رحمی می‌شود و در صورت بارداری احتمال سقط‌جنین را افزایش می‌دهد.
مراقبت‌های بعد از فریز زخم دهانه رحم
در اغلب موارد بیمار بلافاصله بعد از انجام کرایوتراپی سرویکس می‌تواند به خانه برگردد و فعالیت‌های روزانه خود را از سر بگیرد.
با ذوب‌شدن سلول‌های یخ‌زده، آنان یا جذب بدن شده یا از طریق واژن خارج می‌شوند. ماده تخلیه‌شده اغلب آبکی است و در مواردی نیز ممکن است غلیظ‌‌‌تر باشد. در برخی موارد ممکن است مایعات خون‌آلود هم باشند و این شرایط تا چند هفته ادامه خواهد داشت.
درهرصورت پزشکان به بیماران خود موارد زیر را توصیه خواهند کرد:
دوری از رابطه جنسی
عدم استفاده از تامپون
استفاده از کرم واژینال
اجتناب از دوش واژینال
ممکن است پس از کرایوتراپی گردن رحم احساس درد کنید؛ این دردها معمولاً با خوردن قرص‌های مسکن آرام می‌شوند و پس از 24 ساعت هم از بین می‌روند، اما اگر پس از گذشت 2 روز همچنان درد داشتید، پزشک خود را در جریان بگذارید.
همچنین به طور معمول سه تا 6 ماه بعد از کرایوتراپی سرویکس بیمار باید تست پاپ‌اسمیر را انجام دهد تا این اطمینان حاصل شود که سلول‌های مخرب از بین رفته‌اند و احتمال بازگشت آنان صفر است. انجام تست پاپ‌اسمیر باید حداقل سالی یک بار یا هر مدتی که پزشکتان می‌گوید، انجام شود.
اگر با انجام این تست مشخص شود که زخم گردن رحم بازگشته است، از روش‌های دیگری برای درمان استفاده خواهد شد. اما این نکته را بدانید که بافت سرویکس برای ترمیم احتیاج به زمان دارد و رعایت موارد گفته‌شده ضروری است.
آیا کرایوتراپی سرویکس، روش مؤثری است؟
فریز سرویکس، در 90 درصد موارد با موفقیت همراه است و به طور معمول سلول‌های غیرطبیعی بازنمی‌گردند. اما همان‌طور که گفتیم رعایت نکات پزشکی بسیار ضروری است.
سخن پایانی
فریز زخم دهانه رحم یا کرایوتراپی یکی از پیشرفته‌ترین روش‌های درمانی برای مقابله با زخم‌های سرویکس است که به طور مؤثر بافت آسیب‌دیده را از بین می‌برد و بازسازی بافت سالم را تسریع می‌کند. این روش با مزایایی نظیر عدم نیاز به جراحی، دوره نقاهت کوتاه، و عوارض محدود، یک گزینه ایده‌آل برای زنانی است که به دنبال راه‌حلی مطمئن برای درمان زخم‌های سرویکس هستند.
کرایوتراپی سرویکس به‌عنوان یک روش ایمن و مؤثر در درمان زخم‌های سرویکس شناخته می‌شود، اما مانند هر درمان دیگری ممکن است عوارضی داشته باشد. برخی از عوارض رایج شامل خونریزی‌های موقتی یا لکه بینی پس از درمان، درد خفیف یا احساس ناراحتی در ناحیه تناسلی است. این مشکلات معمولاً به‌سرعت برطرف می‌شوند و نگران‌کننده نیستند.
احتمال عفونت در صورت عدم رعایت دقیق مراقبت‌های بهداشتی نیز وجود دارد. ما در کلینیک خود با کمک بهترین پزشکان و متخصصان به شما کمک می‌کنیم که هم سریع‌تر دلیل زخم گردن رحم خود را بشناسید و هم در کمترین زمان، از عوارض ناخواسته زخم دهانه رحم رها شوید؛ زخمی که بهترین راه برای خلاصی از آن کرایوتراپی سرویکس است.
“کلینیک دکتر زنان” با جمعی از پزشکان متخصص و با تجربه در حوزه زنان و زایمان، خدمات جامع و به‌روزی را به مراجعین ارائه می‌دهد. این کلینیک با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای علمی و فناوری‌های نوین، به‌صورت اختصاصی به مسائل بهداشتی و پزشکی زنان، از جمله بارداری، زایمان، ناباروری و بیماری‌های زنان می‌پردازد. تیم پزشکی کلینیک، با دقت و دانش فراوان، در کنار مراجعین هستند تا با ارائه مشاوره‌های دقیق و خدمات تخصصی، به بهبود سلامت و کیفیت زندگی آن‌ها کمک کنند.