پرتو درمانی سرطان رحم؛ از بین بردن سلول سرطانی و حذف سلول‌ها و بافت‌های بدخیم

رادیوتراپی یا پرتو درمانی سرطان رحم، روشی منحصر به فرد در درمان سرطان­های اعضای داخل شکم و لگن، از جمله سرطان آندومتر یا سرطان رحم می باشد. در این روش درمان سرطان رحم، از پرتوهای ایکس در دوزهای استاندارد برای از بین بردن سلول‌های سرطانی و یا آسیب زدن به سلول­ها و بافت­های بدخیم استفاده می­شود. در ادامه بیشتر در مورد پرتودرمانی برای سرطان رحم، انواع آن، درصد موفقیت پرتو درمانی رحم ، عوارض پرتو‌درمانی برای سرطان رحم و تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم صحبت می کنیم.

پرتو درمانی سرطان رحم چگونه انجام میگیرد؟

رادیوتراپی سرطان رحم به دو روش پرتودرمانی خارجی و پرتودرمانی داخلی یا براکی‌تراپی انجام می‌شود. توجه داشته باشید که دفعات ،دوز و شدت تابش و انرژی اشعه تابنده شده در رادیوتراپی سرطان رحم، باید توسط پزشک متخصص به نحویی تنظیم شود که کمترین آسیب را به بافت‌های سالم بزند.

برای انجام پرتو درمانی سرطان رحم ابتدا لازم است، مکان و نقطه­ای که محل تابش و تمرکز انرژی تابانده شده توسط دستگاه است، مشخص شود.

معمولاً این نقطه در طی جلسه تعیین محل رادیوتراپی با سی تی اسکن که حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد انجام می گیرد. سپس جلسه رادیوتراپی به روش خارجی که شامل تاباندن اشعه از خارج بر روی نقطه مشخص شده است، آغاز می شود.

در پرتودرمانی مخصوص سرطان رحم خارجی دستگاه تابنده اشعه ، خارج از بدن فرد مبتلا، اشعه را به رحم ، دهانه رحم، غدد لنفی و بافت­هایی که نیازمند درمان هستند، می­تاباند.

جلسه اصلی درمان، هر بار فقط چند دقیقه طول خواهد کشید. در طول درمان، شما با ابزار مخابره صدا با پزشک درمانگر که در اتاق دیگری از ورای شیشه نظاره گر شما است در تماس خواهید بود. در این روش، که براکی‌تراپی نامیده می شود، اشعه به طور مستقیم، به داخل بدن، از طریق واژن به تومور رحم تابانده می‌شود و به این ترتیب اشعه مضر به بافت‌های سالم اطراف نمی رسد.

جلسات پرتودرمانی برای سرطان رحم داخلی، عموما ۱۰ الی ۲۰ دقیقه طول می‌کشد. در طول درمان با پرتودرمانی مخصوص سرطان رحم داخلی از طریق سوند کوچک، ادرار از مثانه تخلیه می­شود.

ضرورت پرتودرمانی برای سرطان رحم

سرطان رحم شایع‌ترین و متداول‌ترین نوع سرطان میان زنان است. بسته به مرحله بیماری و سایر عوامل، پرتودرمانی ممکن است برای درمان سرطان رحم ضروری باشد.

معمولاً پرتودرمانی برای درمان سرطان رحم در مراحل اولیه بیماری و در صورت عدم امکان جراحی استفاده می‌شود. همچنین، پرتودرمانی ممکن است برای کنترل سرطان در مراحل پیشرفته بیماری و کاهش علائم ناشی از سرطان نیز به‌کار گرفته شود.

در ادامه به برخی از اهمیت‌های انجام پرتودرمانی برای سرطان رحم اشاره می‌کنم:

• کاهش احتمال بازگشت سرطان: پرتودرمانی می‌تواند به عنوان روشی برای کاهش احتمال بازگشت سرطان رحم بعد از جراحی استفاده شود. در بسیاری از موارد، پرتودرمانی پس از جراحی به عنوان یک درمان تکمیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کاهش اندازه تومور: پرتودرمانی می‌تواند با کاهش اندازه تومور به کاهش علائم مربوط به سرطان رحم مانند خونریزی، درد و فشار بر ادرار و روده کمک کند.
• حفظ رحم: در مواردی که جراحی برای برداشتن رحم ممکن نیست، پرتودرمانی می‌تواند به عنوان درمان جایگزین استفاده شود تا رشد سرطان رحم را کنترل کرده و رحم را حفظ کند.
• کاهش نیاز به جراحی: در برخی از موارد، پرتودرمانی می‌تواند به عنوان درمان اولیه برای سرطان رحم استفاده شود و نیاز به جراحی را کاهش دهد.
• افزایش طول عمر: پرتودرمانی می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های درمانی در سرطان رحم مورد استفاده قرار گیرد و به کاهش شدید علائم بیماری کمک کند و در نتیجه طول عمر بیمار را افزایش دهد.

به طور کلی، پرتودرمانی می‌تواند به عنوان یکی از روش‌های درمانی مؤثر در سرطان رحم استفاده شود.

با این حال، همواره باید توجه داشت که پرتودرمانی نیز دارای عوارضی می‌باشد که باید به آن‌ها توجه شود. برخی از عوارض شایع پرتودرمانی شامل خستگی، درد، سوء هاضمه، تهوع، استفراغ و تغییر در پوست می‌باشد. بعضی از بیماران ممکن است از عوارض جانبی شدیدی مانند اسهال، تب، خونریزی و سردرد رنج ببرند.

همچنین، ممکن است پرتودرمانی برای بعضی بیماران مناسب نباشد. برای مثال، بیمارانی که دچار بیماری‌های قلبی یا ریه هستند، ممکن است نتوانند پرتودرمانی را تحمل کنند. در این موارد، پزشک باید گزینه‌های درمانی دیگر را بررسی کند.

در نهایت، پرتودرمانی یکی از روش‌های مؤثر در درمان سرطان رحم است. با این حال، باید در نظر داشت که همواره باید با پزشک خود مشورت کنید و احتمال عوارض و مزایای درمان را بررسی کنید. همچنین، پرتودرمانی باید تحت نظارت مداوم پزشک باشد و باید برنامه درمانی شخصی سازی شده برای هر بیمار تعیین شود.

 پرتو درمانی سرطان رحم، خارجی و داخلی چه تفاوتی دارند؟

در پرتودرمانی برای سرطان رحم خارجی، مشخصات زیر وجود دارد. دستگاه تابش خارج از بدن شما قرار می گیرد. جلسه تعیین محل تابش اشعه حدود نیم ساعت قبل از جلسه درمان توسط سی تی اسکن مشخص میشود. احتمال تابش اشعه مضر به روی بافت‌های سالم نیز وجود دارد و این جلسه پرتو درمانی خارجی فقط چند دقیقه طول می‌کشد.

مشخصات پرتودرمانی برای سرطان رحم داخلی و براکی تراپی عبارتند از: دستگاه و اپلیکاتور تابش اشعه  داخل واژن ثابت می­شود. احتمال آسیب دیدگی بافت های سالم مانند مثانه و …. حداقل است؛ لذا به این دلیل می توان مدت درمان را طولانی تر کرد؛ به عنوان مثال هر جلسه براکی­تراپی سرطان رحم می تواند ۱۰ تا ۲۰ دقیقه طول بکشد.

البته خشکی واژن از مشکلاتی است که در براکی­تراپی سرطان رحم شایع تر است. جلسه تعیین محل تابش و چگونگی محل تابش اشعه توسط سونوگرافی قبل از جلسه انجام می‌شود که چند دقیقه به طول می­انجامد.

 تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم

از نظر تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم و برای کنترل بیماری و مهار گسترش تومور و مهار رشد سلول­های بدخیم از شیمی درمانی استفاده می شود، به خصوص در موارد پیشرفته که متاستاز و دست اندازی به ارگان­ها و بافت­های غیر رحم وجود دارد. شیمی درمانی سرطان رحم از پایه­های مهم درمان است. داروی شیمی درمانی به صورت تزریقی و خوراکی و به صورت مشخصات تومان و شرایط بیمار توسط پزشک انتخاب می شود.

شیمی درمانی سرطان رحم عموما به صورت دوره ای است. به این صورت که بعد از هر تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم، بیمار یک هفته یا بیشتر جلسه شیمی درمانی ندارد تا به این ترتیب عوارض داروهای شیمی درمانی به حداقل برسند. در سرطان رحم، هر سه هفته معمولاً یکبار جلسه شیمی درمانی تکرار می‌شود.

معمولاً تعداد جلسه‌های شیمی درمانی برای سرطان رحم ۳ تا ۶ ماه است؛ لذا تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم بر حسب نوع تومور، مرحله و مشخصات سلامت عمومی فرد مبتلا، عوارض و …. توسط پزشک تعیین می شود.

در افراد با سرطان رحم که متاستاز ندارند، معمولا 6 جلسه تعداد جلسات شیمی درمانی سرطان رحم با فاصله سه هفته یکبار کافی است. در افراد با سرطان رحم همراه با متاستاز تعداد جلسات تغییر می کند.

 درصد موفقیت پرتو درمانی رحم

اینکه این روش تا چند درصد موفقیت آمیز است؛ به چندین فاکتور بستگی دارد. فاکتورهای تعیین کننده میزان درصد موفقیت پرتو درمانی رحم عبارتند از: سلامت عمومی بیمار، بیماری های زمینه­ای فرد مبتلا، نوع تومور، سایز تومور، استیج و مرحله­ای که تومور در آن قرار گرفته است، سن بیمار، پیگیری بیمار در مراجعه برای درمان، وجود یا عدم وجود سایر درمان­ها به عنوان مثال همراهی کموتراپی با رادیوتراپی یا عدم همراهی آن، محل دقیق تابش پرتو.

 درصد موفقیت پرتو درمانی رحم به روش داخلی یا برکی­تراپی بسیار بیشتر از روش خارجی است. همچنین توصیه می شود برای رسیدن به حداکثر درصد موفقیت پرتو درمانی رحم ، حتما مراکز معتبر و مجوزدار را انتخاب کنید که در آن ها، دوز استاندارد و غیر مضر با حداکثر تاثیرگذاری در مهار سرطان رحم توسط پزشک متخصص با تجربه برای فرد مبتلا تعیین شود.

 عوارض پرتو درمانی سرطان رحم

تعدادی از شایع ترین عوارض ، در جلسات رادیوتراپی سرطان رحم عبارتند از: خستگی، مشکلات پوستی و برآمدگی­های قرمز رنگ، تاثیر پرتو درمانی بر روی مثانه و ایجاد تکرر ادرار، خونریزی از مجرای ادراری و مشکلات دیگر، تاثیر اشعه به روی روده ها و ایجاد چسبندگی، ایجاد اسهال و سایر مشکلات گوارشی، تهوع و استفراغ، انسداد روده، انسداد رگ های لنفی و ایجاد لنف ادم در اندام تحتانی به علت اختلال در حرکت لنف از پایین لگن به داخل شکم، مشکلات جنسی مانند مقاربت دردناک و خشکی واژن.

 مراقبت های بعد از پرتودرمانی سرطان رحم

بدنتان را به طور مرتب بازرسی کنید و هر گونه ضایعه پوستی جدید را به پزشک اطلاع دهید. همیشه پوست را خشک و تمیز نگه دارید. الزامی است که با تایید پزشک، برای پیشگیری از خشکی پوست، از کرم یا لوسیون مناسب استفاده کنید و روزانه به صورت مرتب پوست را مرطوب نگه دارید. نوع کرم یا لوسیون را از پزشکتان بپرسید. در مورد شیو کردن موهای ناحیه­ های که تحت پرتو  هستند از پزشک معالج سوال کنید.

پوست ناحیه را با اسکراب یا صابون نباید بشویید؛ فقط شوینده ها با PH مشخص، عموما PH پایین توسط پزشک معرفی می‌شوند مناسب است. ناحیه را هر روز به آرامی، با آب گرم، طبق دستور پزشک بشویید ، خشک کنید، تمیز نگه دارید و آن را با کرم مخصوص و مورد تایید مرطوب نگه دارید.

 چه داروهایی در پرتودرمانی سرطان رحم استفاده میشود؟

از جمله داروهایی که در کامبینیشن تراپی یا درمان ترکیبی با پرتودرمانی مخصوص سرطان رحم استفاده می­شود؛ از شناخته شده‌ترین داروها به موارد زیر اشاره می‌کنیم. داروی کربوپلاتین، داروی تاکسول یا پاکلی‌تاکسل، داروی دوکسوروبیسین یا آدریامایسین. امروزه دوکسوروبیسین به صورت لیپوزومی تحت نام تجاری دوکسیل نیز در بازار موجود است.

 سخن پایانی

درمان های استاندارد برای سرطان رحم معمولاً شامل ترکیبی از جراحی، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و ایمونوتراپی می باشد. معمولاً شیمی درمانی در انواعی از تومورهایی که دچار متاستاز شده­اند همراه با رادیوتراپی تلفیق می شوند.دو نوع رادیوتراپی یعنی پرتودرمانی برای سرطان رحم خارجی و پرتو درمانی سرطان رحم داخلی در مسیر درمان سرطان رحم وجود دارد؛ که تاکید می شود برای رسیدن به حداکثر تاثیرگذاری اشعه تابانده شده به روی بافت موضع و کمترین آسیب به بافت های سالم حتما جلسات پرتودرمانی برای سرطان رحم در مرکز معتبر و مجوزدار انجام شود تا کمترین عوارض را تجربه کنید.