بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد و علائم آن چیست؟

امروزه بنابر تغییر سبک زندگی، ایجاد و رشد کیست‌های تخمدانی در بین بانوان رواج یافته است. کیست‌های مختلف تخمدانی می‌توانند با بروز علائمی همچون درد، ابراز حضور کنند؛ اما در بسیاری از موارد هم بی‌خطر هستند. با وجود کیست تخمدان، احتمال رخ دادن خطراتی همچون پاره شدن کیست نیز وجود دارد. پاره شدن برخی از انواع کیست خطرناک است و می‌تواند با خون‌ریزی، جان بیمار را تهدید کند. سؤال اینجاست که بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد؟ خوشبختانه، پاره شدن کیست، علائم خاص خود را دارد که می‌تواند نسبت به وجود خطر به بیمار هشدار دهد. با اقدامات پزشکی و مراجعه به بهترین دکتر کیست تخمدان می‌توان از بروز مشکلات ناشی از پارگی کیست تخمدان، جلوگیری کرد.

بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد؟

تخمدان‌ها، یک جفت غده بیضی شکل در اندام بانوان‌ هستند که با ترشح هورمون‌های استروژن و پروژسترون و در نهایت تخمک‌گذاری، نقش مهمی در چرخه جنسی و باروری بانوان دارند. تخمدان‌ها همچون سایر اندام‌ها، ممکن است با مشکلات و اختلالاتی مربوط به خود مواجه شوند. یکی از مشکلات رایج در بانوان، کیست‌های تخمدانی هستند. انواع مختلفی از کیست‌های تخمدانی وجود دارند که در اثر عوامل مختلفی همچون تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند. بیشتر کیست‌های تخمدان، بی‌خطر هستند و بدون هیچ‌گونه علامتی، به طور خودبه‌خودی رفع می‌شوند؛ اما برخی از انواع کیست‌ها نیاز به درمان‌های دارویی یا حتی جراحی دارند. کیست‌های فیزیولوژیکی تخمدان، ممکن است پاره شوند؛ کیست فولیکولار، کیست جسم زرد یا پاتولوژیک ازجمله این کیست‌ها هستند.

اکنون، سؤال اینجا است که بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد؟ بروز این مشکل، می‌تواند با علائمی خفیف یا شدید همراه باشد؛ بنابراین هر نوع از پارگی کیست تخمدان، نیاز به اقدامات درمانی فوری ندارد. در اواسط چرخه، کیست‌های فولیکولار کوچک، بدون علامت یا به همراه درد می‌ترکند که معمولا بی‌خطر بوده و نیازی به اقدامات درمانی ندارند. با پاره شدن کیست تخمدان، مایعات و خون موجود در کیست، آزاد می‌شود که ممکن است کیسه صفاق را تحریک کند. کیست‌های درموئید تخمدان، دارای مو، مایعات چربی و حتی استخوان و غضروف هستند که ممکن است کیسه صفاق را با مشکلات زیادی مواجه کنند. معمولاً کیست‌های درموئید تخمدان پس از پاره شدن، نیازمند جراحی و توجهات جدی هستند. با این حال بسیاری از کیست‌های تخمدانی، پاره نمی‌شوند و هنوز علت دقیق پاره شدن یا نشدن برخی از انواع کیست‌ها مشخص نشده است.

پاره شدن کیست تخمدان چه علائمی دارد؟

با پاره شدن برخی از انواع کیست‌های تخمدان، خطری فرد را تهدید نمی‌‌کند و با مصرف داروهای تجویزی، اثرات آن نیز برطرف می‌شود. در صورت پارگی برخی دیگر از کیست‌های تخمدانی، مراجعه به پزشک الزامی است و در صورت عدم مراجعه، خطراتی جدی‌ بیمار را تهدید می‌کند؛ خوشبختانه با پارگی این دسته از کیست‌ها، علائمی خاص بروز پیدا می‌کند که می‌تواند به عنوان زنگ خطری فوری عمل می‌کنند. در صورتی که کیست تخمدان دارید و با علائم زیر مواجه شدید، حتماً جهت بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید:

• احساس درد شدید در شکم

در برخی از بانوان، ترکیدگی کیست تخمدان با دردی شدید و ناگهانی در ناحیه زیر شکم همراه است که می‌تواند با بی‌حسی نیز ترکیب شود. به طور معمول، این درد در سمتی ایجاد می‌شود که تخمدان دارای کیست با پارگی کیست مواجه شده است. تحقیقات نشان می‌دهند که این درد در سمت راست شایع‌تر است؛ به نظر می‌رسد که علت این موضوع، تفاوت در ساختار رگ‌های خونی و بیشتر بودن فشار خون در تخمدان راست است که احتمال پاره شدن کیست تخمدان را افزایش می‌دهند.

• خون‌ریزی‌

یکی از عوارض شایع و شناخته شده برای پاره شدن کیست تخمدان، خون‌ریزی است. در اغلب موارد، خون‌ریزی ناشی از پارگی کیست تخمدان، قابل تشخیص نیست؛ زیرا احتمال پارگی کیست در طول دوره قاعدگی بیشتر است و خونریزی واژینال از مشخصه‌های مشترک هر دو است. خونریزی زیاد در اثر پارگی کیست تخمدان، ممکن است فاجعه‌آفرین باشد. در مقایسه با سایر انواع کیست‌ها، احتمال بروز خون‌ریزی‌ در پارگی کیست‌های عملکردی (کیست جسم زرد و فولیکولار) بیشتر است. کیست‌ جسم زرد از عروق خونی فراوانی برخوردار است و پارگی آنها می‌تواند با احتمال خون‌ریزی بالاتری همراه باشد.

• احساس فشار و ورم در ناحیه شکم

کیست‌های رشد کرده تخمدان، فضای زیادی را اشغال می‌کنند و می‌توانند بر روی سایر اندام‌های فضای شکمی فشار وارد کنند. با ترکیدن کیست تخمدان، فشار از روی اندام‌ها کاسته می‌شود؛ اما خروج محتویات کیست و وارد شدن آنها به فضای شکمی، تورم و برآمدگی شکم را افرایش می‌دهد.

علاوه بر درد، خون‌ریزی و احساس فشار و ورم شکم، تهوع و استفراغ، تب و سرگیجه از دیگر علائم شایع برای پاره شدن کیست تخمدان هستند.

 اهمیت آشنایی با علل و عوامل خطرساز پاره شدن کیست تخمدان

به طور کلی، کیست‌های تخمدانی بزرگ، مستعد ترکیدن هستند و برخی عوامل، احتمال پاره شدن آنها را افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از پاره شدن کیست تخمدان، راه مطمئنی وجود ندارد؛ اما دوری از عوامل خطرسازی همچون ضربه و بلند کردن اجسام سنگین، می‌تواند کمک‌کننده باشد.

• تغییر سطح هورمون‌ها

از معمول‌ترین دلایل ترکیدن کیست‌های تخمدانی، تغییرات هورمونی و تغییرات چرخه قاعدگی است. پاره شدن برخی کیست‌ها ازجمله کیست‌های فانکشنال، بی‌خطر بوده و به اقدامات درمانی نیاز ندارند.

• برقراری رابطه جنسی

یکی از دلایل رایج برای پاره شدن کیست تخمدان، رابطه جنسی است. احتمال پارگی و نشتی کیست‌های بزرگ تخمدانی، پس از مقاربت و نزدیکی بیشتر است.

• بارداری

در دوران حاملگی، احتمال ترکیدن کیست‌های تخمدانی افزایش می‌یابد. پاره شدن کیست‌های تخمدانی بدون برخورد ضربه و به طور خودبه‌خودی که به هموپریتونیوم نیز شناخته می‌شود؛ خطرناک است و نیازمند توجه فوری و جدی است.

• وجود اختلالات انعقاد خون

بانوانی که دارای اختلالاتی در فاکتورهای انعقادی خون هستند یا به کمبود فاکتورهای انعقادی مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ترکیدن کیست‌های تخمدانی قرار دارند؛ این موضوع به دلیل انعقاد غیر طبیعی خون است.

• یبوست

در یبوست، دفع مدفوع سخت است و نیازمند زور و فشار بیشتری است؛ این زور، می‌تواند به کیست تخمدان، فشار وارد کرده و آن را پاره کند.

• وارد شدن ضربه

وارد شدن ضربه به ناحیه شکم و زیر آن، یکی از دلایل پارگی کیست تخمدان است.

• حرکات ناگهانی

حرکات ناگهانی حین بلند کردن اجسام سنگین و حتی تمرینات ورزشی، ازجمله دلایل و عوامل خطرساز برای پاره شدن کیست تخمدان هستند.

چگونه مطمئن شویم در کیست تخمدان پارگی رخ داده است؟

چنانچه به کیست تخمدان مبتلا هستید، احتمال بروز پارگی در آن وجود دارد؛ بنابراین باید با علامت‌های پارگی کیست تخمدان، آشنا باشید و در صورت مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از شنیدن علائم، مشاهده سوابق و پرسیدن یک سری از سوالات، برای شما آزمایشات و تست‌هایی تشخیصی تجویز می‌کند. با انجام این آزمایشات، سایر دلایل احتمالی همچون سنگ کلیه، آپاندیسیت و بارداری خارج از رحمی رد می‌شوند.

• سونوگرافی

سونوگرافی، مطمئن‌ترین راه برای بررسی کیست‌های تخمدانی است. در این تست از امواج صوتی بی‌خطر برای مشاهده فضای لگنی و شکمی استفاده می‌کنند. با سونوگرافی، می‌توان اندازه، شکل و موقعیت کیست را تشخیص داد.

• آزمایش ادرار

پزشکان برای رد کردن سایر دلایل بروز علائم از آزمایش ادرار کمک می‌گیرند.

• معاینه واژن و آزمایش کشت ترشحات

برای تشخیص عفونت‌های لگنی از معاینات فیزیکی و کشت ترشحات دستگاه تناسلی استفاده می‌کنند‌.

• تست بارداری

در برخی از موارد، بارداری دلیلی برای ایجاد کیست است. با انجام تست حاملگی، می‌توان تشخیص داد که کیست در اثر بارداری ایجاد شده است یا خیر.

• سی‌تی اسکن

به کمک دستگاه سی‌تی اسکن، اشعه ایکس تصویری دقیق از ناحیه مورد نظر ثبت می‌کند که در تشخیص بیماری‌ها و علت بروز علائم بسیار کمک‌کننده است.

• آزمایش خون

برای بررسی عفونت‌های خونی و کم خونی‌های مختلف،  انجام آزمایش خون مؤثر است.

راه‌ درمان پاره شدن کیست تخمدان چیست؟

پس از تأیید پارگی کیست تخمدان به کمک سونوگرافی و معاینه لگنی، باید اقدامات درمانی بعد از آن پیگیری شوند. بسته به نوع کیست و شدت علائم بیمار، راه درمانی مورد استفاده متفاوت است.

۱. درمان‌های سرپایی:

بسیاری از کیست‌های تخمدانی پس از ترکیدن، مشکل خاصی ایجاد نکرده و نیاز به درمان ندارند‌. برای بهبود علائم ناشی از پاره شدن این نوع از کیست‌ها، می‌توان از درمان‌های خانگی و مسکن‌ها کمک گرفت. چنانچه مکررا با کیست تخمدان مواجه می‌شوید، باید به پزشک مراجعه کرده و درمان‌های دارویی لازم را آغاز کنید.

راه‌های مدیریت درد ناشی از پارگی کیست تخمدان در منزل:

• استراحت
• کمپرس گرم
• ماساژ شکم
• مصرف قرص‌های مسکن

۲. بستری شدن در بیمارستان:

برخی کیست‌ها پس از پاره شدن، علائمی جدی‌تر مانند تب، استفراغ، سرگیجه و خون‌ریزی از خود‌ بروز می‌دهند. در چنین شرایطی، بیمار بستری می‌شود تا اقدامات لازم برای درمان او انجام شود. این اقدامات می‌تواند شامل انجام تست و آزمایش‌های تکمیلی یا دارودرمانی باشد.

چند مورد از این اقدامات شامل:

• تزریق سرم برای جبران مایعات از دست رفته
• تزریق خون برای جبران خون از دست رفته
• سونوگرافی برای بررسی خون‌ریزی‌های احتمالی
• نظارت بر علائمی مانند فشارخون و ضربان قلب
• اندازه‌گیری سلول‌های خونی در فواصل زمانی کوتاه
• دریافت داروهای مسکن
• مراقبت‌های قبل از عمل جراحی

۳. عمل جراحی

اگر پاره شدن کیست تخمدان، جان بیمار را در معرض خطر قرار دهد یا احتمال سرطانی بودن آن وجود داشته باشد، عمل جراحی یکی از گزینه‌های درمانی مناسب است.

دو روش جراحی برای کیست‌های تخمدانی وجود دارد:

• جراحی لاپاراسکوپی

در این روش، جراح دو شکاف کوچک ایجاد می‌کند و سپس به کمک لاپاراسکوپ، کیست تخمدان را خارج می‌کند.

• لاپاراتومی

برای کیست‌های بزرگ و برای زمانی که احتمال سرطان تخمدان وجود دارد، جراحی لاپاراتومی گزینه مناسبی است. در این روش، جراح برش‌های بزرگ‌تری ایجاد می‌کند و کیست یا حتی تخمدان را خارج می‌کند.

بهترین درمان برای پارگی کیست تخمدان

انتخاب بهترین روش درمانی برای پارگی کیست تخمدان به شرایط بیمار و میزان پیچیده بودن کیست وابسته است. کیست‌های ساده تخمدان، پر از مایع هستند و برخلاف کیست‌های پیچیده تخمدانی دارای برآمدگی سطح، چندین فضای پر از مایع و محتویات جامد نیستند. بسیاری از کیست‌های تخمدانی در بانوان از نوع عملکردی هستند که بیشتر آنها جزو کیست‌های ساده محسوب می‌شوند. پاره شدن کیست‌های ساده، مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند و با دارو‌های ضد درد، علائم ناشی از آن بهبود می‌یابند‌. کیست‌های پیچیده تخمدانی، ممکن است به مراقبت‌های بیشتری احتیاج داشته باشند و با پاره شدن آنها، علائمی همچون تب و خون‌ریزی بروز کند.

در صورت پاره شدن کیست‌های پیچیده، ممکن است برای شما درمان‌های زیر اتخاذ شوند:

• نظارت بر علائمی همچون فشار خون و سایر علائم حیاتی
• سونوگرافی برای بررسی خون‌ریزی‌های احتمالی
• مایعات وریدی برای جبران آب از دست رفته
• بررسی هماتوکریت خون (سطح گلبول قرمز)
• عمل جراحی

بهترین روش درمانی برای بیمار، باتوجه به نوع و اندازه کیست و همچنین شرایط بیمار متفاوت است. پزشک متناسب با شرایط شما، بهترین روش درمانی را انتخاب می‌کند‌. با شنیدن نام عمل جراحی، ترس به دل خود راه ندهید. پزشک ابتدا سعی می‌کند، روشی حداقل تهاجمی را برای جراحی انتخاب کند و به کمک لاپاراسکوپ، اقدامات درمانی لازم را انجام دهد؛ اما در برخی شرایط، استفاده از لاپاراسکوپ، ممکن نیست و جراحی با برش‌های بزرگ‌تری انجام می‌شود.

خطرات جراحی کیست تخمدان بعد از پاره شدن آن چیست؟

درست است که در بیشتر موارد کیست‌های تخمدانی از نوع ساده هستند و حتی پاره شدن آنها مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ اما همیشه این‌گونه نیست. خون‌ریزی‌های خطرناک و کنترل نشده در اثر پاره شدن کیست تخمدان، زنگ خطری فوری و مهم است که در صورت عدم رسیدگی به موقع منجر به مرگ بیمار می‌شود‌. در این شرایط، جراحی بهترین روش درمانی برای نجات جان بیمار است. در برخی موارد کیست روبه رشد است و روش‌های درمانی پاسخگو نیستند یا نوع کیست به گونه‌ای است که حتما باید خارج شود، در این شرایط نیز عمل جراحی، بهترین روش درمانی است. جراحی پارگی کیست تخمدان مانند سایر عمل‌های جراحی، خطرات و عوارض مربوط به خود را دارد؛ اما عوارض و عواقب جراحی نکردن آن، به مراتب خطرناک‌تر و بیشتر است. چنانچه عمل جراحی، تنها و بهترین راه درمانی شماست، حتماً با وجود ملاحظات لازمه نسبت به آن اقدام کنید.

عوارض احتمالی جراحی پارگی کیست تخمدان:

• لخته شدن خون
• عفونت
• خون‌ریزی
• خطرات بیهوشی
• نیاز به برشی بزرگ‌تر برای لاپاراسکوپی
• آسیب به اعصاب، ماهیچه، عروق و اندام‌های مجاور
• اسکار و چسبندگی بعد از عمل

برای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی، مراجعه به پزشکی ماهر و با تجربه، بسیار کمک‌کننده است.

اقدامات درمانی پس از پاره شدن کیست تخمدان

پس از اقدامات درمانی انجام شده، پیگیری‌های پس از آن اهمیت بالایی دارند. چنانچه پارگی کیست ساده تخمدان اتفاق افتاده باشد، انجام اقدامات درمانی لازمه در منزل اهمیت بالایی دارند؛ در این شرایط، استفاده از دمنوش‌های ضد درد و گرم، کیسه آب گرم و مسکن‌ها کمک‌کننده است. درد شما باید پس از چند روز برطرف شود و در صورت تشدید علائمی همچون درد و سرگیجه، باید به پزشک مراجعه کنید. پس از انجام مراحل درمانی، ممکن است برای شما آزمایش خون، سونوگرافی و حتی اسکن نوشته شود که انجام به موقع آنها الزامی است. اگر کیست پاره شده از نوع پیچیده باشد، احتمالاً یک روز در بیمارستان بستری بمانید و پس از اطمینان از عدم خون‌ریزی مرخص شوید‌. چنانچه عمل جراحی انجام داده‌اید، مراقبت از پانسمان‌ و زخم برای جلوگیری از عفونت اهمیت بالایی دارد‌. پس از انجام عمل جراحی، بهتر است تا مدتی فعالیت‌های سنگین خود را نیز محدود کنید.

بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

زمانی که کیست تخمدان در اثر عفونت لگن یا آبسه ایجاد شده باشد، محتویات درون آن آلوده است و پاره شدن آن، مشکلاتی دیگر همچون سپسیس را ایجاد می‌کند. چنانچه کیستی آلوده دارید، مراجعه به پزشک الزامی است تا با مصرف آنتی‌بیوتیک یا جراحی کیست، بهبود یابید. زمانی که کیست شما بزرگ است، تحت نظر پزشک بودن اهمیت بالایی دارد. وزن بالای کیست می‌تواند به پیچ‌خوردگی تخمدان و عدم خون‌رسانی کافی منجر شود که در نهایت باعث مرگ بافت‌های تخمدان می‌شود. در صورت مشاهده علائمی ازجمله احساس سبکی و سرگیجه سر، درد شکم، تنفس‌های سریع و سطحی، تب، تهوع و استفراغ و احساس سرما، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

سخن پایانی

ایجاد و رشد کیست‌های تخمدانی، دلایل مختلفی دارد. این کیست‌ها، قادر هستند با ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی تخمدان و تغییر چرخه قاعدگی، مشکلات بسیاری به وجود آورند. یکی از خطراتی که بانوان دارای کیست تخمدان را تهدید می‌کند، پاره شدن کیست‌ است. عواملی همچون ضربه، بارداری، رابطه جنسی، یبوست و مشکلات انعقاد خون در کیست تخمدان پارگی ایجاد می‌کنند. مهم است که بدانیم بعد از پاره شدن کیست تخمدان چه باید کرد. پارگی کیست تخمدان می‌تواند بی‌خطر باشد؛ اما می‌تواند با بروز علائمی همچون خون‌ریزی، درد، احساس تورم و فشار در شکم، سرگیجه، تب و استفراغ، زنگ خطر را به صدا دربیاورد. با مشاهده علائم هشدار، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا بسته به شرایط‌تان، بهترین اقدام درمانی برای‌تان اجرا شود.